Üstün Yetenekli Öğrencilerin Eğitimine İlişkin Konu Alanı Uzmanlarının Görüş ve Önerilerinin İncelenmesi

• Published in: Ankara üniversitesi eğitim bilimleri fakültesi özel eğitim dergisi Vol. 23; no. 4; pp. 831 - 852A
• Main Authors: Özdiyar-Gedik, Özlenen, Demirkaya, Abdul Samet, Gürlen, Eda
• Format: Journal Article
• Language: English; Turkish
• Published: Ankara Ankara Universitesi 01.01.2022
• Subjects: Academically Gifted; Gifted
• ISSN: 1304-7639; 2149-8261
• DOI: 10.21565/ozelegitimdergisi.899035

Öz Giriş: Bu araştırmanın amacı, üstün yetenekli öǧrencilerin eǧitim ihtiyaçlarına ve üstün yetenekli öǧrencilere sunulan eǧitim uygulamalarına ilişkin konu alanı uzmanlarının görüş ve önerilerini belirlemek ve mevcut eǧitim uygulamalarını geliştirmeye yönelik öneriler sunmaktır. Bu amaç doǧrultusunda, üstün yetenekli öǧrencilerin tanılanmasına, özelliklerine, gereksinimlerine, karşılaştıkları sorunlara, ihtiyaç duydukları eǧitim hizmetlerine ve öǧretmenlerinin niteliklerine yönelik konu alanı uzmanlarının görüşlerine başvurulmuştur. Uzmanlar, üstün yetenekli öǧrencilerin özellikle gelişimsel özellikleri ile ilgili gereksinimlerini vurgulamış, bu gereksinimler karşılanamadıǧında akran ve öǧretmenlerle çatışmalar görülebileceǧini ifade etmişlerdir. Elde edilen bulgular doǧrultusunda üstün yetenekli öǧrencileri tanılama araç ve süreçlerinin iyileştirilmesi, öǧrencilerin özellik ve gereksinimlerini karşılayacak eǧitim politikaları, öǧretim programları, öǧretim uygulamalarının geliştirilmesi ve öǧretmenlerin yetiştirilmesi, öǧrencilerin karşılaştıkları sorunlara yönelik gerekli önlemlerin alınması gerektiǧi sonucuna ulaşılmıştır ve bu baǧlamda öneriler geliştirilmiştir. Farklılaşan özellikleri sebebiyle bu durum özel eǧitime ihtiyaç duyan öǧrenciler için önemlidir. Genellikle temel becerileri kazanarak okula gelen üstün yetenekli öǧrenciler, çoǧu zaman sınıf seviyesinin üzerinde performans gösterdiǧi için mevcut öǧretim uygulamaları bu öǧrencilerin ihtiyaçlarına cevap veremeyebilir (Brown, 2012; Clark, 1997). Bu doǧrultuda üstün yetenekli öǧrencilere, gelişimsel ihtiyaçlarını karşılayabilecek, ilgi ve yeteneklerine hitap eden okul ve okul dışı öǧrenme olanakları sunulmalıdır (Bonner, 2005; Sytsma, 2001). Tüm bu nedenlerden dolayı üstün yetenekli öǧrencilerin potansiyellerine uygun, ilgi ve yeteneklerine hitap eden, bütünsel olarak gelişimlerini sürdürebilecekleri bir eǧitim sistemi, nitelikli eǧitim hizmetleri ve öǧrencilerin düzeylerine uygun öǧrenme olanakları sunmalıdır (Clark, 1997; Glass, 2004; Karakuş, 2010). IQ testi, becerilerin deǧerlendirilmesi, ders notları, aile, öǧretmen, akran ve öǧrencinin kendine ilişkin görüşleri, bir çocuǧun üstün yetenekli olup olmadıǧını saptamada kullanılabilir (Wellisch & Brown, 2012). Üstün yetenekli öǧrenciler özel eǧitimde halen en fazla ihmal edilen grup olmakla birlikte, MEB'in yaklaşımı ve ortaya koyduǧu sınırlayıcı politikalar bu öǧrencilerin hak ettiǧi eǧitimi almasını güçleştirmekte, beyin göçüne varan sorunlara yol açmaktadır (Bakioǧlu & Levent, 2013; Çitil, 2018; Kaya, 2013). Bu doǧrultuda çeşitli düzey ve branşlarda öǧretmenlere bu yeterlikleri kazandıracak hizmet öncesi ve hizmet içi eǧitim ve sertifika programlarının yapılandırılması ve lisansüstü eǧitim olanaklarının sunulması önem arz etmektedir (Altun & Vural, 2012; Daǧlıoǧlu, 2010; Gökdere & Çepni, 2004; Güçyeter vd., 2017; Kaya, 2013; Kıldan, 2011; Kontaş & Yaǧcı, 2016; Şahin & Kargın, 2013). Üstün yetenekli çocuklara, ilgi ve yetenekleri doǧrultusunda eǧitim hizmetleri sunmanın MEB'in de öncelikli politikaları arasında yer aldıǧı ve bu baǧlamda stratejik planlamaların yapıldıǧı görülmektedir (MEB, 2018). Bu baǧlamda Türkiye'de paydaşların konuya ilişkin görüşlerinin alındıǧı çeşitli araştırmalara ulaşılmakla birlikte konu alanı uzmanlarının görüşlerine başvurulan sınırlı sayıda araştırmaya ulaşılabilmiştir (Aygün, 2010; Bebek, 2021; Bilgiç, 2017). Bu baǧlamda uzmanların, tanılama, eǧitim modelleri, eǧitim programları, öǧretmen yetiştirme politikaları ve üstün yetenekli öǧrencilerin eǧitimine yönelik farkındalıǧın artırılmasına ilişkin görüşleri alınmıştır. Bu doǧrultuda, bu araştırmanın amacı, konu alanı uzmanlarının üstün yetenekli öǧrencilerin eǧitim ihtiyaçlarına, öǧrencilere sunulan eǧitim uygulamalarına ve mevcut eǧitim politikalarına ilişkin görüşlerini ve eǧitim politika ve uygulamalarını geliştirmeye yönelik önerilerini belirlemektir. Araştırma Deseni Bu çalışmada, nitel