TÜRKİYE'DE DOLARİZASYONUN DİNAMİK MARKOV REJİM DEĞİŞİM MODELİ İLE ANALİZİ

• Published in: Mali Cözüm Dergisi Vol. 32; pp. 171 - 197
• Main Authors: Yildiz, Nuran Çakir, İçellioğlu, Cansu Şarkaya, Tuna, Elif
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Istanbul Istanbul Chamber of Certified Public Accountants, ISMMMO-İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası 01.07.2022
• Subjects: American dollar; Budget deficits; Currency; Foreign exchange rates; Reserve assets; Turkey
• ISSN: 1303-5444

Dolarizasyon, ulusal paraya olan güvenin sarsılması sonucu insanların daha güvenilir olduǧunu düşündükleri yabancı paralara yönelmeleridir. Bir ülkede ulusal paranın iç ve dış deǧerini kaybedeceǧi yönünde yaygın bir beklenti oluştuǧunda dolarizasyon oranı artmaktadır. Döviz kurlarındaki oynaklıǧın artması, enflasyonun kronikleşmesi, ulusal paranın reel getirisinin azalması ve döviz ihtiyacı yaratan dış borç, uluslararası rezervler, bütçe açıǧı ve cari açık gibi göstergelerin kötüleşmesi ulusal paraya olan güvenin azalmasına yol açmaktadır. Yüksek dolarizasyon olan bir ülkenin ekonomisi kırılganlaşmaktadır. Döviz kuru riski ortaya çıkmakta ve sermaye hareketleri olumsuz etkilenmektedir. Uluslararası rezerv kayıpları yaşanmaktadır. Özel sektörün bilanço yapısı bozulmakta, bu durum bankacılık sistemine de yansımaktadır. Tüm bunların yanı sıra yüksek dolarizasyon para politikasının etkinliǧini de zayıflatmaktadır. Ekonominin durgunluk ve genişleme durumlarında deǧişkenin doǧasında olan farklılaşmayı modele dâhil etmeye izin vermeleri nedeniyle ekonomik açıdan çok önemli olan dolarizasyon konusu çalışmamızda Dinamik Markov Rejim Deǧişim Modeli aracılıǧıyla analiz edilmiştir. Varlık dolarizasyonunu etkileyen cari denge ve reel efektif döviz kuru deǧişkenleri Türkiye'de 2013-2021 yılları arasında aylık veri kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre reel efektif döviz kuru azaldıkça (ulusal paranın deǧeri düştükçe) dolarizasyon artmaktadır. Cari dengenin dolarizasyon üzerindeki etkisi ise rejim dönemlerine göre farklılaşmaktadır. Döviz kurlarının nispeten düşük olduǧu 2018 yılı öncesi dönemde cari denge ile dolarizasyon arasında negatif yönlü ilişki tespit edilirken, döviz kurlarının yüksek olduǧu 2018 yılı sonrasında ise cari denge ile dolarizasyon arasında pozitif yönlü ilişki tespit edilmiştir.