Bilinçli Farkındalık Temelli Ergenlere Yönelik Psikoeğitim Programının Karakter Güçleri, Bilinçli Farkındalık Ve Akademik Başarı Gelişimine Etkisinin Incelenmesi

• Main Author: Güldal, Şeyma
• Format: Dissertation
• Language: Turkish
• Published: ProQuest Dissertations & Theses 01.01.2019
• Subjects: Counseling Psychology
• ISBN: 9798582568537

Bu araştırma, ergenlere yönelik bir bilinçli farkındalık temelli bir psikoeğitim programı hazırlamak ve hazırlanan programın lise öğrencilerinin karakter güçlerine, bilinçli farkındalık düzeylerine ve akademik başarılarına etkisini sınamak amacıyla yapılmıştır. Karma yöntem araştırması olarak tasarlanan bu çalışma iki aşamadan oluşmaktadır. Araştırmanın ilk aşamasında bilinçli farkındalık, karakter güçleri ve akademik başarı arasındaki ilişkiler incelenmiştir. İlişkisel tarama modeliyle gerçekleştirilen ilk aşamanın örneklemi tabakalı seçkisiz örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olup İstanbul ili Üsküdar ilçesinde farklı okul türlerinde (Anadolu lisesi, mesleki ve teknik anadolu lisesi, imam-hatip lisesi) öğrenim gören 237 kız, 153 erkek toplam 390 öğrenciden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu, Bilinçli Farkındalık Ölçeği- Ergen Formu ve Karakter Güçleri ve Erdemli Oluş Gençlik Envanteri kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilere SPSS programı kullanılarak t-testi, ANOVA, Pearson Çarpım Moment Korelasyon ve çoklu regresyon analizi yapılmıştır. İlk aşamadan elde edilen bulgulara göre lise öğrencilerinin bilinçli farkındalık düzeyleri cinsiyete göre anlamlı farklılık göstermemektedir. Lise öğrencilerinin bilinçli farkındalık düzeyleri öğrenim gördükleri sınıf düzeyine ve öğrenim gördükleri okul türüne göre anlamlı farklılık göstermektedir. 11.sınıf öğrencileri en yüksek bilinçli farkındalık düzeyine sahipken 10.sınıf öğrencilerinin en düşük düzeyde olduğu bulunmuştur. Anadolu lisesindeki ve imam hatip lisesindeki öğrencilerin bilinçli farkındalık düzeyi en yüksek iken mesleki ve teknik anadolu lisesi öğrencilerinki en düşük düzeyde bulunmuştur. Lise öğrencilerinin bilinçli farkındalık düzeyleri ile genel not ortalamaları, sebatkarlık, sevme-sevilme, sosyal zeka, sorumluluk, tedbirlilik, şükür ve umut karakter güçleri arasında orta düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Lise öğrencilerinin genel not ortalamaları ile öğrenmeye açıklık, sebatkarlık ve tedbirlilik karakter güçleri arasında orta düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Lise öğrencilerinin genel not ortalamaları bilinçli farkındalık, sebatkarlık, tedbirlilik ve öğrenmeye açıklık karakter güçleri tarafından anlamlı düzeyde yordanmakta olup genel not ortalamasının yüzde 24,5’ini açıklamaktadır. Araştırmanın ikinci aşamasında, ilk aşamadan elde edilen bulgular ışında araştırmacı tarafından geliştirilen bilinçli farkındalık temelli psikoeğitim programının lise öğrencilerinin sebatkârlık, tedbirlilik, öğrenmeye açıklık karakter güçlerine, bilinçli farkındalık düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi ön-test son-test kontrol gruplu deneysel desende yürütülmüştür. Deney ve kontrol grubuna seçilen 12 katılımcı, imam hatip lisesinde öğrenim gören 10.sınıf kız öğrenciler arasından grupların genel not ortalamaları denklenecek şekilde rastgele atanmıştır. İkinci aşamanın nicel verileri için yine araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu, Bilinçli Farkındalık Ölçeği- Ergen Formu ve Karakter Güçleri ve Erdemli Oluş Gençlik Envanteri kullanılmıştır. Nitel veriler için ise oturum transkriptleri, katılımcı görüşmeleri ve öğretmen görüşmelerinden veriler elde edilmiştir. Nicel verilere SPSS programı kullanılarak parametrik olmayan testlerden Mann Whitney U ve Wilcoxon Uyumlu Çiftler İşaretli Sıralar testi ve kovaryans (ANCOVA) analizi yapılmıştır. Nitel verilere ise içerik analizi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre deney grubundaki katılımcılara uygulanan psikoeğitim programının ardından katılımcıların bilinçli farkındalık, sebatkarlık ve öğrenmeye açıklık düzeylerinde ve genel not ortalamalarında anlamlı düzeyde artış olduğu görülmektedir. İzleme çalışmaları, artış düzeyinin 6 hafta sonrasında da kalıcı olduğunu göstermektedir. Kontrol grubundaki katılımcıların bilinçli farkındalık düzeylerinde sontest lehine anlamlı düzeyde düşüş olduğu görülürken sebatkarlık, öğrenmeye açıklık ve tedbirlilik düzeylerinde anlamlı düzeyde bir farklılık görülmemektedir. Deney ve kontrol gruplarının son test bilinçli farklılık düzeyleri anlamlı farklılık gösterirken son test sebatkarlık, tedbirlilik ve öğrenmeye açıklık karakter güçleri düzeyinde ve genel not ortalamalarındaki farklılık anlamlı düzeyde bulunmamıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında psikoeğitim grubunun etkililiğinin değerlendirilmesi amacıyla yapılan öğretmen-öğrenci görüşmelerinden ve oturum analizlerinden elde edilen nitel verilerin bulgularına göre deney grubundaki öğrencilerin bilinçli farkındalık kazanımları arasında şükürktadır. Grup sü, şefkat, dikkatin ana odaklanması, öz-farkındalık, rahatlama, sakinleşme, beden farkındalığı ve inançla ilişkilendirme temaları yer almaktadır. Karakter güçleri kazanımları arasında sebatkarlık/azim, öğrenmeye açıklık, tedbirlilik ve ebeveynlerin model olması temaları yer almareci ve etkisi boyutunda grup dayanışması, motivasyon ve hatırlatma temaları, dış değişkenler boyutunda sınav haftası etkisi ve çevrenin etkisi temaları yer almaktadır. Sonuç olarak 8 haftalık bilinçli farkındalık temelli psiko-eğitim programı katılımcıların bilinçli farkındalık düzeyini artırırken sebatkarlık ve öğrenmeye açıklık karakter güçlerini kısmen artırmıştır.