Yazıcıoğlu Mehmed’in Muhammediye’sinde dinî ve edebî kaynaklar

• Published in: Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi (OMAD) Vol. 5; no. 12; pp. 33 - 43
• Main Author: Çalka,Mehmet Sait
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Doç. Dr. Abidin TEMİZER 2018
• Subjects: Tarih; Burdur; Türkiye; Hadith; Yazıcıoğlu Mehmed; Hadis; Yazicioglu Mehmed; Israelat; Muhammadiye; Ayet; Muhammediye; İsrailiyat
• ISSN: 2148-5704; 2148-5704
• DOI: 10.17822/omad.2018.98

15. asırda Osmanlı’da dinî-tasavvufî kültürün olgunlaşmasında çok önemli bir yere sahip olan Yazıcıoğlu Mehmed (ö. 855 / 1451), Muhammediye adlı eserini 853/1449’da Gelibolu’da tamamlamıştır. Yazıldığı yıllarda Anadolu halkı arasında büyük bir heyecanla karşılanmış ve bu tesiri yüzyıllarca devam etmiştir. Nitekim Evliya Çelebi, Muhammediye’nin Gelibolu, Ankara ve Amasya halkı arasında ezbere bilindiğini kaydeder. Muhammediye, sade ve samimi ifadesi, akıcı üslubu ve halk dilinden tabirleriyle asırlardan beri geniş halk kitleleri üzerinde etkili olmuştur. Medrese, tekke ve camiler yanında, köy odalarında da muhafaza edilmiş, okunup dinlenmiş, bu suretle yaygın din eğitiminin dayandığı en mühim eserlerden biri olarak kabul görmüştür. Hatta kaynakların verdiği bilgilere göre Muhammediye, mevlit gibi besteli bir şekilde de meclislerde okunmuştur. Yazıcıoğlu Mehmed bu eserinde Hz. Peygamber’in hayatı, mucizeleri, savaşları, ailesi ve yakın çevresi başta olmak üzere; kâinatın yaratılması, ruhun var olması, ilk insan Hz. Âdem’in yaratılması, kıyamet alametleri, kıyamet sahneleri, cennet ve cehennemin yaratılması, haşir, hesap ve İslami literatürde geçen pek çok mevzuları konu edinmiştir. Söz konusu bu mevzular anlatılırken başvurulan kaynaklar arasında ilk akla gelen Kur’an ve hadislerdir. Eserin her bahsini ayet ve hadislerle destekleyen Yazıcıoğlu Mehmed’in, zikrettiği bazı mevzularda ise konuyla ilgili sarih ayet veya hadis yoksa bu konuda geçmişte fikir beyan etmiş Arap ve Fars kaynaklarından yararlandığı görülmektedir. Aslında bu kaynakların bir kısmı İsrailiyat diye tabir edilen bilgilerin toplandığı kaynaklardır. Bu çalışmada Yazıcıoğlu Mehmed’in Muhammediye’yi kaleme alırken faydalandığı kaynaklar üzerinde durmaya ve bu kaynakların İslam kültüründeki etkinliğine değinilecektir.