1828-1829 Osmanlı-Rus Harbi’nde Antakya Kazası’nın katkıları

• Published in: BELLEK Uluslararası Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi Vol. 2; no. 1; pp. 36 - 54
• Main Authors: Çaparlar,Ahmet, Avcı,Yahya
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi 01.01.2020
• Subjects: Kültür & Sanat; Tarih; Hatay; Türkiye; 1828-1829 Osmanlı-Rus Harbi; Antakya Kazası; Sefer Organizasyonu; Antakya Kaza; Ottoman State; Aleppo Province; Ottoman-Russian War of 1828-1829; Campaign Organization; Osmanlı Devleti; Halep Eyaleti
• ISSN: 2717-6142

Osmanlı-Rus ilişkileri, 1821 Mora isyanı ile başlayan ayaklanmalar süreciyle bozulmaya başladı. Bu ayaklanmalara destek sağlayan İngiltere, Fransa ve Rusya’nın ortak filolarından oluşan donanmanın 20 Ekim 1827 tarihinde Navarin Limanı’nda Osmanlı Donanması’nı yakması devletler arasında siyasi krize sebep oldu. Donanmasının neredeyse tamamını kaybeden Bâbıâlî’nin tazminat talep etmesi üzerine Rusya, 26 Nisan 1828’de harp ilan ederek, 28 Nisan’da Osmanlı toprakları olan Memleketeyn (Eflak-Boğdan)’i işgal etti. Bu duruma bir süre sessiz kalan Osmanlı Devleti ise 20 Mayıs 1828 tarihinde mecburen karşılık vererek, harbe girdiğini ilan etti. Bu bağlamda çalışmanın kapsamı, sefer organizasyonuna dair İstanbul’dan Halep Eyaleti’ne ve Halep’ten Antakya Kazası’na bildirilen 11 Ocak 1828 tarihli ilk ferman hükümlerinden başlayarak yine 14 Ekim 1829’da harbin bittiğine dair ilk haberin ulaşmasına kadar geçen süreç aralığını kapsamaktadır. Bu çalışma, -1828-1829 Osmanlı-Rus Harbi örneğinde-, Halep Eyaleti’nin alt idârî birimi olan Antakya Kazası’nın Osmanlı Devleti sefer organizasyonundaki katkılarını, dönemin kayıtlarından incelemesi bakımından önem taşımaktadır. Çalışmanın temel materyalini, 1828-1829 Osmanlı-Rus Harbi’nin yaşandığı süreçte kaleme alınan 19, 20 ve 21 numaralı Antakya Şer‘iyye Sicilleri ve Osmanlı Arşivi’nden temin edilen belgeler oluşturmaktadır. Ayrıca daha önce yapılan tetkik eserlerden de istifade edilmiştir. Antakya Kazası’na, harp hazırlığına dair ilk kayıt 11 Ocak 1828 tarihinde ulaşmıştır. Ulaşan emirler doğrultusunda ve 1828-1829 Osmanlı-Rus Harbi sefer organizasyonu kapsamında Antakya Kazası’ndan cephede muharip güç olarak kullanılmak üzere asker veya gerektiğinde asker bedeli talep edilmiştir. Bunun dışında cephedeki ordunun iâşe ihtiyacı için muhtelif erzak kalemleri toplanmaya teşebbüs edilmişse de kazanın cephelere uzaklığı sebebiyle aynî talepler nakdî bedellere çevrilmiştir. Ayrıca Antakya Kazası’nın sınırları dahilinde olan Süveydiye (Samandağ) ve Keseb iskelelerinde olası saldırı ihtimallerine karşı güvenlik önlemlerinin alındığı tespit edilmiştir.