Tefsir usûlü ve ‘ulûmu’l-Kur’ân ilişkisi (kapsam ve sınırlılıklar)

• Published in: Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi Vol. 11; no. 2; pp. 545 - 571
• Main Author: Bağış,Mehmet
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: İnönü Üniversitesi 2020
• Subjects: Din Bilimleri; Malatya; Türkiye; Nature; Tefsir; at-Tafsir; ‘Ulûmu’l-Kur’ân; Mahiyet; Kapsam; Usool at-Tafsir; Qur’anic science; Content; Tefsir usulü; Sınırlılıklar; limitations
• ISSN: 2667-7075

Kur’ân ayetleri, İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren yerine göre diğer ayetlerle, Hz. Peygamberin sünnetiyle, sahabe kavliyle ve bazen müfessirin kendi içtihadına göre tefsir edilmiştir. İlerleyen za-man içerisinde şartların değişmesiyle birlikte Kur’ân tefsiri, yeni bir form kazanmış ve devamında her biri belli esas ve usullere göre icra edilen tefsir çeşitleri ortaya çıkmıştır. Buna bağlı olarak tef-sir ilmiyle alakalı bir literatür oluşmuştur. Tefsir usulü ve ‘ulûmu’l-Kur’ân da bu literatürde yer alan iki kavram olup, birer ilim olarak Kur’ân’ın anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Tefsir usûlü, Kur’ân’ın anlaşılması maksadıyla belirlenen bir takım ilke ve esaslarla Kur’ân ayetlerinin tefsir edilmesine yardımcı olan ilimdir. ‘Ulûmu’l-Kur’ân ise Kur’ân’ın bünyesine ait olan ve anlaşılması yo-lunda ona hizmet eden ilimler olarak tarif edilmektedir. Ancak tefsirle ilgili çalışmaların merkezin-de olan bu iki ihtisas alanı, mahiyetleri ve ihtiva ettikleri konular itibariyle girift olarak gelişmiş ba-zen isimlendirmede birbirlerinin yerine kullanılmış bazen de biri, diğerinin kapsamı altında değer-lendirilmiştir. Bu durum söz konusu alanlarda yapılmış çalışmalarda açıkça görülmektedir. Bu ça-lışma kapsamında Tefsir usulü ve ‘ulûmu’l-Kur’ân hem iki alanda yapılan çalışmalar itibariyle hem de mahiyetleri, ihtiva ettikleri konular, kapsam ve sınırlılıkları itibariyle ele alınacaktır. Böylece dikkat çekilen hususlarda, aralarında var olan ilişki daha net bir şekilde ortaya konulmaya çalışıla-caktır.