Harf-i cerle müte‘addîlik bağlamında fiil-harf-i cer ilişkisin tahlili

• Published in: EKEV akademi dergisi Vol. 24; no. 81; pp. 507 - 521
• Main Author: Kızılkaya,Yakup
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: EKEV Yayınevi 2020
• Subjects: Hukuk; Tarih; Erzurum; Türkiye; Harf-i Cer; Arabic Language and Rhetoric; Mutaaddī; Fiil; Mute‘addî; verb; Söz Dizimi; Hurūf al-jarr; Syntax; Arap Dili ve Belagatı
• ISSN: 1301-6229; 2148-0710
• DOI: 10.17753/Ekev1372

Harf-i cerler, Arap dilinde harf kavramının iki türünden biri olan hurûfu’l-me‘ânî grubundandır. Hurûfu’l-me‘ânî Türkçedeki edat bağlaç ve bazı eklerin karşılığı olarak Arapçada kullanılmaktadır. Cümlede edat vazifesi görerek ögeleri birbirine bağlamakta kullanılan harf-i cerlerin en bariz fonksiyonu ise fiille isim arasındaki ilişkiyi kurmaktır. Bu işlevleriyle harf-i cerler bir yandan eylemin zaman, mekân, sebep ve yapılma biçimine dair detaylarını verirken bir yandan da başında bulundukları ismin cümledeki konumunu belirlemektirler. Bu bağlamda harf-i cerlerin önemli bir işlevi de mefulün bih gayri sarihin başında yer alarak eylemin etkilediği ismi fiile bağlamaktır. Bu durumda harf-i cerrin fiillerle ilişkisi, fiilin geçişliliğine aracılık eden bir ilişkidir. Bu işlevde harf-i cerle fiilin birlikte kullanımı çoğu zaman zorunluk arz etmektedir. Bu tür harf-i cerlerle kullanılan fiilleri konu edinen ve bunları alfabetik olarak sıralayan çalışmalar bulunmaktadır. Ancak bu çalışmanın amacı fiil-harf-i cer ilişkisinin genel olarak tahlilini yapmak ve fiilden ayrılmazlık gösteren harf-i cerleri belirleyerek konuyu teorik açıdan bütüncül bir bakışla ele almaktır.