II. Mehmed Devrinde Bolu Sancağı’nda Nesh Edilen Vakıflar ve Bunlara Ait Taşınmazlar Hakkında Bir Değerlendirme

• Published in: Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi Vol. 3; no. 5; pp. 71 - 106
• Main Author: ÇAM, Ömer
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 30.07.2022
• ISSN: 2717-9052
• DOI: 10.53838/ankarad.1129091

ÖZET: Bu makale, Sultan II. Mehmed saltanatının sonlarında, imparatorluk genelinde ve bazı vakıf topraklarına uygulanan devlet müdahalesini konu edinmektedir. Söz konusu vakıfların “nesh” (hükümsüz bırakma) edilmesi ve tasarruf ettikleri toprakların çeşitli şekillerle devletleştirilmesi ile gerçekleştirilen bu müdahalenin Bolu Sancağı’ndaki durumunu tespit etmek makalenin temel amacıdır. Ayrıca bu vakıfların kuruluş dönemleri, taşınmazlarının mülkiyet kökenleri, nesh edilme gerekçeler ve tımar düzeni ile ilişkileri hakkında değerlendirmeler yapılacaktır. Bu sayede nesh edilen vakıfların köken, işlev ve tasarruf biçimlerindeki değişikliklerin devlet müdahalesine neden olabilecek ortak bir zeminde bulunup bulunmadıkları hususuna dair özet bir cevap aranacaktır. İstanbul Atatürk Kitaplığı’nda bulunan Muallim Cevdet Yazmaları B/15 numara ile kayıtlı 1519 tarihli Bolu Evkaf Defteri bu makalenin ana kaynağını oluşturmaktadır This article deals with the state intervention throughout the empire to some foundation lands at the end of the reign of Sultan Mehmed II. The main purpose of the article is to determine the situation in the Bolu Sanjak of this kind of intervention, which was carried out by the "abrogation" (annulment) of the aforesaid foundations and the nationalization of the lands they saved in various ways. In addition, evaluations will be made about the establishment periods of these foundations, the origins of ownership of their real estates, the reasons for abrogation and their relations with the timar system. In this way, a summary answer will be sought on whether the changes in the origin, function and disposition of the abrogated foundations have a common ground that may cause state intervention. The main source of this article is the Bolu Evkaf Book dated 1519, registered with the number B/15 of Muallim Cevdet Manuscripts in the Istanbul Atatürk Library.