Білім алушылардың географиялық білім сапасын арттыруда оқу жетістіктерінің қалыптасу диагностикасы және жүйелік іс-әрекеттік тәсілдің рөлі Диагностика сформированности учебных достижений и роль системно-деятельностного подхода в повышений качества географических знаний обучающихся

• Published in: Pedagogy and Psychology Vol. 53; no. 4(2022)
• Main Author: KUMARBEKULY, S.
• Format: Journal Article
• Language: Russian
• Published: 23.09.2023
• ISSN: 2077-6861; 2960-1649
• DOI: 10.51889/2364.2022.91.44.013

The article discusses the role and methodology of diagnostics of previously formed educational achievements of students, which are necessary for further coordination of educational activities to achieve the educational goals. On the example of the 8th and 9th grade’s geography material content, the experience of conducting experimental work with students on the diagnosis of acquired knowledge and the formation of new educational results is shown. Modernization of Kazakhstan’s school education has undergone significant transformations in recent years. The adoption of new educational standards of teaching by educational institutions and its understanding by the teaching staff is aimed at solving a number of tasks, the main task of which is the formation of a new Kazakh personality of a student who will be able to independently organize his/her further trajectory and will navigate in the modern information environment without difficulty. Therefore, the most important aspect of the students’ activities of general education institutions is their functional literacy, information, and communication competence. It is important to note that in the formation of these competencies, and in solving problems in the formation of skills and organization of independent work, which is aimed at obtaining various information, for the qualitative solution of educational tasks, clear criteria and methods of measuring educational achievements are needed. In our opinion, one of the most effective pedagogical and didactic technologies of knowledge formation is the system-activity approach. In this aspect, sections of geography such as physical geography, social and economic geography have versatile and most successful opportunities for activating educational activities. The modern strategy of Kazakhstan education focuses teachers on the formation of students’ subject competencies, which are based on comprehensive knowledge; practical skills and abilities; creative and activity approach; and personal responsibility. The main emphasis in the school education system of the XXI century is directed on the intellectual and moral development of the individual, which implies the need for the formation of critical thinking, the ability to navigate in the modern information space. Keywords: system-activity approach, problem-based learning, non-standard tasks, creative approach, personality-oriented approach, cognitive activity. Мақалада білім беру мақсаттарына қол жеткізу үшін білім беру қызметін одан әрі үйлестіру үшін қажет білім алушылардың бұрын қалыптасқан оқу жетістіктерін диагностикалаудың рөлі мен әдістемесі қарастырылған. 8 және 9-сынып географиясы бойынша материал мазмұнының мысалында білім алу- шылармен алған білімдерін диагностикалау және жаңа оқу нәтижелерін қалыптастыру бойынша эксперименттік жұмыс жүргізу тәжірибесі көрсетілген. Қазақстандық мектептегі білім беруді жаңғырту соңғы жылдары елеулі өзгерістерге ұшырады. Білім беру мекемелерінің оқытудың жаңа білім беру стандарттарын қабылдауы және оны педагогикалық ұжымның дұрыс түсінуі бірқатар міндеттерді шешуге бағытталған, оның басты міндеті-өзінің болашақ траекториясын өз бетінше ұйымдастыра алатын және заманауи ақпараттық ортада қиындықсыз еркін бағдарлай алатын жаңа қазақстандық оқушы тұлғасын қалыптастыру. Сондықтан білім беру мекемелеріндегі білім алушылар қызметінің маңызды аспектісі олардың функционалдық сауаттылығы мен ақпараттық-коммуникативтік құзыреттілігі болып табылады. Осы құзыреттерді қалыптастыру кезінде және әртүрлі ақпарат алуға бағытталған өзіндік жұмысты ұйымдастырудың біліктері мен дағдыларын қалыптастырудағы мәселелерді шешу кезінде оқу міндеттерін сапалы шешу үшін оқу жетістіктерін өлшеудің нақты критерийлері мен әдістері қажет екенін атап өткен жөн. Біздің пікірімізше, білімді қалыптастырудың ең тиімді педагогикалық және дидактикалық технологияларының бірі жүйелік іс-әрекеттік тәсіл болып табылады. Бұл аспектіде географияның физикалық география, әлеуметтік және экономикалық география сияқты бөлімдері білім беру қызметін жандандырудың жан-жақты және сәтті мүмкіндіктеріне ие. Қазақстандық білім берудің заманауи стратегиясы мұғалімдерді оқушылардың жан-жақты білімге, практикалық іскерліктер мен дағдыларға, шығармашылық және әрекеттік тәсілдемеге және жеке жауапкершілікке сүйенетін пәндік құзыреттіліктерін қалыптастыруға бағдарлайды. ХХІ ғасырдағы мектептегі білім беру жүйесінде басты назар тұлғаның зияткерлік және адамгершілік дамуына аударылады, бұл сыни ойлауды қалыптастыру қажеттілігін, қазіргі ақпараттық кеңістікте бағдарлай білуді болжайды. Түйінді сөздер: жүйелік іс-әрекеттік тәсіл, проблемалық оқыту, стандартты емес тапсырмалар, шығармашылық тәсіл, жеке тұлғаға бағытталған тәсіл, танымдық белсенділік. В статье рассматривается роль и методология проведения диагностики ранее сформированных учеб- ных достижений обучающихся, которые необходимы для дальнейшей координации учебной деятельно- сти для достижения поставленных образовательных целей. На примере содержания материала по географии 8 и 9 класса показан опыт проведения экспериментальной работы с обучающимися по диагностике усвоенных знаний и формированию новых учебных результатов. Модернизация казахстанского школьного образования в последние годы претерпела значительные преобразования. Принятие новых образовательных стандартов обучения образовательными учрежде- ниями и правильное его понимание педагогическим коллективом, направлена на решение ряда задач, главной задачей которого является формирование новой казахстанской личности школьника, который самостоятельно сможет организовать свою дальнейшую траекторию и без затруднений будет свободно ориентироваться в современной информационной среде. Поэтому, важнейшим аспектом деятельности учащихся общеобразовательных учреждений, является их функциональная грамотность и информационно-коммуникативная компетентность. Важно отметить, что при формировании этих компетенций, и при решении проблем в формировании умений и навыков организации самостоятельной работы, которая направленна на получение различной информации, для качественного решения учебных задач, необходимы четкие критерии и методы измерения учебных до- стижений. По нашему мнению, одним из наиболее эффективных педагогических и дидактических технологий формирования знаний является системно-деятельностный подход. В данном аспекте, такие разделы географии как физическая география, социальная и экономическая география обладают разносторонними и наиболее удачными возможностями для активизации учебной деятельности. Современная стратегия казахстанского образования ориентирует педагогов на формирование уча- щихся предметных компетенций, которые опираются на всесторонние знания, практические умения и навыки, творческий и деятельностный подход и личную ответственность. Основной акцент в системе школьного образования XXI века делается на интеллектуальное и нрав- ственное развитие личности, что предполагает необходимость формирования критического мышления, умения ориентироваться в современном информационном пространстве. Ключевые слова: системно-деятельностный подход, проблемное обучение, нестандартные задания, творческий подход, личностно-ориентированный подход, познавательная активность.