OECD ÜLKELERİNİN TARIMSAL TİCARET PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ: DİNAMİK BİR MODEL ÖNERİSİ

• Published in: Journal of Industrial Engineering (Turkish Chamber of Mechanical Engineers) Vol. 34; pp. 110 - 136
• Main Authors: AYDIN, Umut, KAYA, Gizem, KARADAYI, Melis Almula, ÜLENGİN, Füsun, ÜLENGİN, Burç
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 10.08.2023
• ISSN: 1300-3410
• DOI: 10.46465/endustrimuhendisligi.1229021

Tarım sektörü; istihdama, gayrisafi yurtiçi hasılaya, dış ticarete ve özellikle kırsal kalkınmaya yaptığı katkılardan dolayı hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin ekonomisinde tarih boyunca kritik bir yere sahip olmuştur. Bu doğrultuda; çalışma kapsamında OECD ülkelerinin tarım ürünleri ticaretine ilişkin performansları, dinamik model önerisi ile analiz edilmiştir. Değerlendirme yapılırken 2010–2019 yılları arasında 38 OECD ülkesine ait panel veriler kullanmıştır. Çalışmada, OECD ülkelerinin tarımsal ticaret performansının zaman içindeki etkinlik, teknoloji ve toplam faktör verimliliğindeki değişmelerini ayrıntılı değerlendirmek için Kategorik Veri Zarflama Analizi (VZA)-Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi (TFVE) yöntemleri kullanılmıştır. Kategorik VZA modelinde ilgili kategoriler her yıl için hiyerarşik kümeleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Kurulan modelde ticareti kolaylaştıran indikatörler “Liman verimliliği ve ulaşım kalitesi”, “Gümrük ve sınır yönetimi”, “Hükümet düzenlemeleri” ve “Finans ve e-ticaret” girdi değişkenleri olarak yer alırken ülkelerin tarım ürünleri toplam ticaret büyüklüğü (ithalat ve ihracat toplamı) çıktı değişkeni olarak yer almıştır. Elde edilen sonuçlar göstermektedir ki, 2010-2019 dönemine ilişkin değerlendirilmesine bir bütün olarak bakıldığında Avustralya, Avusturya, Kanada, Şili, Çekya, Estonya, Fransa, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İrlanda, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Yeni Zelanda, Norveç, Slovakya, Slovenya, İsveç ve İsviçre olmak üzere 20 OECD ülkesinin, TFVE değeri 1’in üzerinde olan ülkeler olduğu görülmektedir. Buna karşın, Meksika, İtalya ve Kolombiya’nın TFVE değeri 1 olup, söz konusu ülkelerde, irdelenen 10 yıllık süreçte endeks değerinde değişim yaşanmamıştır. Öte yandan; Türkiye dahil geri kalan 15 OECD ülkelerinde 2019 yılında 2010 yılına göre hem teknoloji hem de teknik etkinlik değerinde düşüş yaşandığı saptanmış olup bunun nedenlerinin saptanıp acil önlem paketlerinin hazırlanması gerekmektedir Throughout history, the agricultural sector has played an important role in the economies of both developed and developing countries, contributing to employment, GDP, international commerce, and, most importantly, rural development. Within the scope of the study, the performance of the OECD nations on agricultural product trade was analyzed using the proposed dynamic model. Panel data from 38 OECD countries from 2010 to 2019 were utilized in the study. Categorical Data Envelopment Analysis (DEA)-Malmquist Total Factor Productivity Index (TFVE) approaches were employed in the study to examine in detail changes in OECD members' agricultural trade performance in efficiency, technology, and total factor productivity over time. The appropriate categories in the categorical DEA model were determined using the hierarchical clustering method for each year. In the established model, the indicators that facilitate trade such as "Port efficiency and transportation quality," "Customs and border management," "Government regulations," and "Finance and e-commerce," used as input variables while total agricultural trade size (total of imports and exports) included as output variables. When the 2010-2019 period is considered,20 OECD countries such as, Australia, Austria, Canada, Chile, Czechia, Estonia, France, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Latvia, Lithuania, Luxembourg, New Zealand, Norway, Slovakia, Slovenia, Sweden, and Switzerland found to be nations with a TFVE greater than one. The TFVE value of Mexico, Italy, and Colombia, on the other hand, is 1, indicating that there has been no change in the index value throughout the 10-year analyzed period in these nations. On the other hand, it was found that there was a reduction in both technology and technical efficiency in the remaining 15 OECD nations, including Turkey, in 2019 compared to 2010, and the reasons for this should be identified and emergency action packages should be established.