Âşık Veysel Şiirlerinde Ulu Ana Arketipinin Sembolleri

• Published in: Kültür Araştırmaları Dergisi no. 19; pp. 137 - 151
• Main Authors: KARA TEKGÜL, Işılay, GÜNALTAY BAŞAK, Merve
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 10.12.2023
• ISSN: 2651-3145
• DOI: 10.46250/kulturder.1372856

Bu çalışmada, Âşık Veysel şiirlerinde bulunan ulu ana arketipinin sembolleri, analitik psikoloji kuramının esaslarıyla incelenmiştir. Carl Gustav Jung tarafından geliştirilen analitik psikoloji kuramına göre psişeyi şekillendiren temel unsurların başında anne gelmektedir ancak analitik psikolojide anne, yalnızca bireysel anne ile sınırlı bir kavram değildir; aynı zamanda kolektif bilinç dışının örtük ve kadim sembollerinden de biridir. Bu incelemede Âşık Veysel’in şiirlerinde bireysel anneden ulu ana arketipine kadar “anne” ve “annelik” kavramları ve imgelerinin neler olduğu tespit edilmiştir. İlk olarak şiirlerden hareketle Âşık Veysel’in annesi Gülizar Hanım’ın “sevme, avutma, büyütme, koruma, okutma, vatan- millet sevgisi aşılama” gibi olumlu tutumları ortaya çıkarılmıştır. Bu sayede Âşık Veysel’in insancıl, ahlaklı ve vatansever özelliklerinin gelişmesinde, annesinin oldukça önemli bir rol oynadığı tespit edilmiştir. Akabinde incelemenin merkezinde yer alan ulu ana arketipinin evrensel sembolleri ile farklı kültür coğrafyalarındaki karşılıklarından bahsedilmiştir ve Âşık Veysel şiirlerinde ulu ana arketipinin “su, toprak, ağaç” olmak üzere üç belirgin sembolü olduğu ortaya çıkarılmıştır. In this study, the symbols of the great mother archetype in the poems of Aşık Veysel are analyzed with the principles of analytical psychology theory. According to the theory of analytical psychology developed by Carl Gustav Jung, the mother is one of the basic elements that shape the psyche, but in analytical psychology, the mother is not a concept limited to the individual mother; it is also one of the implicit and ancient symbols of the collective unconscious. In this analysis, the concepts or images of "mother" and "motherhood" from the individual mother to the great mother archetype in Aşık Veysel's poems were determined. First of all, based on the poems, the positive attitudes of Ms. Gülizar, Aşık Veysel's mother, such as “loving, comforting, raising, protecting, educating, instilling love for homeland and nation” were revealed. In this way, it was seen that his mother played a very important role behind Aşık Veysel's humane, moral and patriotic characteristics. Subsequently, the universal symbols of the great mother archetype, which is at the center of the analysis, and their equivalents in different cultural geographies were mentioned and it was revealed that there are three distinct symbols of the great mother archetype in Aşık Veysel’s poems: “water, earth, tree”.