ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖАТЫР ДЕНЕСІНІҢ ҚАТЕРЛІ ІСІГІ СЫРҚАТТАНУШЫЛЫҒЫНЫҢ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ВАРИАБЕЛДІГІ GEOGRAPHICAL VARIABILITY OF CORPUS UTERI CANCER INCIDENCE IN KAZAKHSTAN

• Published in: Наука и здравоохранение no. 1(25); pp. 115 - 122
• Main Authors: Ж.Б., Тельманова, А.Ж., Байбусунова, Г.С., Игисинова, З.А., Билялова, Ж.Ж., Кожахметова, Ж.Р., Ажетова, С.Т., Оразбаев, К.Т., Кулаев, Е.К., Куандыков, Н.С., Игісін
• Format: Journal Article
• Language: Russian
• Published: 28.02.2023
• ISSN: 2410-4280
• DOI: 10.34689/SH.2023.25.1.015

Кіріспе: Қазақстан жатыр денесі қатерлі ісігімен (ЖДКІ) сырқаттанушылық пен өлім-жітім деңгейі жоғары елдерге жатады. Жасы бойынша стандартталған сырқаттанушылық деңгейіне сәйкес, қатерлі ісіктердің ең жиі таралған 10 түрінің қатарына кіреді. Ал әйелдер арасында ауру құрылымында жатыр денесінің қатерлі ісігі 5-ші орында тұр (6,3%). Зерттеудің мақсаты: Қазақстанда жатыр денесінің қатерлі ісігімен сырқаттанушылықтың эпидемиологиялық ерекшеліктерін және оның кеңістіктік және уақыт бойынша бағалануын зерделеу. Материал және зерттеу әдістері. 2009-2018 жылдар аралығында ретроспективті зерттеу жүргізілді. Эпидемиологияның сипаттамалық және аналитикалық әдістері қолданылды. Қатаң, жасына қарай стандартталған, сырқаттанушылықтың теңестірілген мен аппроксимацияның көрсеткіштері есептелді. Орташа мәннен (x) стандартты ауытқуды (σ) анықтауға негізделген картограмма әдісі қолданылды. Нәтижелер. Зерттеу кезеңінде 10 522 жаңа ЖДҚІ жағдайы тіркелді. Жасы бойынша стандартталған орташа жылдық сырқаттанушылық көрсеткіші 100 000 әйелге шаққанда 11,1±0,2 жағдайды құрады (Т=+0,6%; R2=0,083). Картограммаларды жасау кезінде сырқаттанушылық көрсеткіштері стандартталған көрсеткіштер негізінде анықталды (100 000 әйелге шаққанда): төмен – 8,9 – ға дейін, орташа – 8,9-дан 12,6-ға дейін, жоғары- 12,6-дан жоғары. Кеңістіктік талдау нәтижелері 100 000 әйел адамға шаққанда ЖДҚІ-мен сырқаттанушылық деңгейі неғұрлым жоғары өңірлерді көрсетті: Павлодар, Қостанай, Қарағанды, Алматы, Солтүстік Қазақстан және Астана. Қорытынды: Соңғы жылдары Қазақстанда ЖДҚІ сырқаттанушылық деңгейі өсуде. Сырқаттанушылықтың жоғары көрсеткіштері елдің солтүстік аймақтарында анықталды, ал аурудың өсу тенденциясы батыс және шығыс аймақтарда айқын байқалды. Introduction: Kazakhstan belongs to the countries with a high incidence and mortality from corpus uteri cancer (CUC). According to the level of morbidity, standardized by age, it is among the 10 most common types of malignant neoplasms. And in the structure of morbidity among women, CUC occupies the 5th place (6.3%). Aim: To study the epidemiological features of the incidence of uterine body cancer and its spatial and temporal assessment in Kazakhstan. Materials and methods. A retrospective study was conducted for the period 2009-2018. Descriptive and analytical methods of epidemiology were used. Crude, age-standardized, equalized incidence rates and approximations were calculated. The cartogram compilation method based on the determination of the standard deviation (σ) from the mean value (x) was applied. Results. During the study period, 10,522 new cases of CUC were registered. The average annual age-standardized incidence rate was 11.1±0.2 cases per 100,000 female population (T=+0.6%; R2=0.083). When compiling cartograms, incidence rates were determined on the basis of standardized indicators: low – up to 8.9, average – from 8.9 to 12.6, high – above 12.6 per 100,000 female population. The results of the spatial analysis showed regions with a higher incidence of CUC per 100,000 female population: Pavlodar, Kostanay, Karaganda, Almaty, Northern Kazakhstan and Astana. Conclusions. In recent years, the incidence of CUC in Kazakhstan has been growing. High incidence rates were found in the northern regions of the country, and the trend of increasing incidence was more pronounced in the western and eastern regions. Введение. Казахстан относится к странам с высоким уровнем заболеваемости и смертности от рака тела матки (РТМ). По уровню заболеваемости, стандартизированному по возрасту, он входит в число 10 наиболее распространенных видов злокачественных новообразований. А в структуре заболеваемости среди женщин рак тела матки занимает 5-е место (6,3%). Цель исследования: изучить эпидемиологические особенности заболеваемости раком тела матки и его пространственная и временная оценка в Казахстане. Материал и методы исследования. За период 2009-2018 годов было проведено ретроспективное исследование. Использовались описательные и аналитические методы эпидемиологии. Были рассчитаны грубые, стандартизированные по возрасту, выровненные показатели заболеваемости и аппроксимации. Был применен метод составления картограммы, основанный на определении стандартного отклонения (σ) от среднего значения (x). Результаты. За исследуемый период было зарегистрировано 10 522 новых случая РТМ. Среднегодовой стандартизированный по возрасту показатель заболеваемости составил 11,1±0,2 случая на 100 000 женского населения (Т=+0,6%; R2=0,083). При составлении картограмм показатели заболеваемости определялись на основе стандартизированных показателей: низкий – до 8,9, средний – от 8,9 до 12,6, высокий – выше 12,6 на 100 000 женского населения. Результаты пространственного анализа показали регионы с более высоким уровнем заболеваемости РТМ на 100 000 женского населения: Павлодар, Костанай, Караганда, Алматы, Северный Казахстан и Астана. Выводы. В последние годы заболеваемость РТМ в Казахстане растет. Высокие показатели заболеваемости были обнаружены в северных регионах страны, а тенденция роста заболеваемости была более выражена в западных и восточных регионах.