РАСПРОСТРАНЕННОСТЬ И ФАКТОРЫ РИСКА ХРОНИЧЕСКИХ РЕСПИРАТОРНЫХ ЗАБОЛЕВАНИЙ: ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ PREVALENCE AND RISK FACTORS OF CHRONIC RESPIRATORY DISEASES: A LITERARY REVIEW

• Published in: Наука и здравоохранение no. 5(24); pp. 203 - 211
• Main Authors: А.Н., Жамакурова, Д.С., Смаилова, А.М., Ауезова, А.А., Кауышева, А.С., Жолдасбекова, Н.Е., Глушкова, М.К., Кульжанов
• Format: Journal Article
• Language: Russian
• Published: 31.10.2022
• ISSN: 2410-4280
• DOI: 10.34689/SH.2022.24.5.025

Введение. Респираторные заболевания являются глобальной медицинской, социальной и экономической проблемой во всем мире. В мире, по расчетам, примерно 300 миллионов больных бронхиальной астмой, что составляет около 10% взрослого населения. По подсчетам, ежегодно в мире фиксируется примерно 460 тыс. случаев смерти от бронхиальной астмы. Также, наиболее важная группа заболевания, хроническая обструктивная болезнь легких (ХОБЛ) является третьей по значимости причиной смерти в мире, от которой умерло 3,23 млн человек в 2019 году. Цель исследования является изучение социальных, поведенческих, а также экономических факторов влияющих на хронические болезни легких путем проведения обзора литературы. Стратегия поиска. Изучены статьи, находящиеся в открытом доступе, с использованием следующих баз данных научных публикаций и специализированных поисковых систем: PubMed, Google Scholar, Cochrane Library, Web of Science, Scopus и Mendeley. Критерии включения: Публикации уровня доказательности А, В: мета - анализы, систематические обзоры, когортные и поперечные исследования. Критерии исключения: мнение экспертов в виде коротких сообщений, рекламные статьи. Результаты. При наличии таких факторов риска окружающей среды, как курение, воздействия токсичных химических веществ и загрязнения воздуха, вероятность развития хронических респираторных заболевании возрастает. Международное эпидемиологическое исследование (CORE) по ХОБЛ, бронхиальной астме и аллергическому риниту в странах СНГ показало, что распространенность ХОБЛ в Казахстане в 17 раз превышает официальные показатели. Кроме того, у взрослых пациентов с бронхиальной астмой риск ХОБЛ в 12 раз выше, чем у пациентов без астмы. Более 80% смертей от хронических болезней легких приходится на страны с низким и средним уровнем дохода Заключение. Хронические болезни легких являются одними из важнейших проблем в современном здравоохранении. Анализ данных литературы свидетельствуют о важности знания поведенческих, социально-экономических факторов риска потенцирующих развития хронических респираторных заболеваний, таких как хронический бронхит, хроническая обструктивная болезнь легких, бронхиальная астма и некоторые виды пневмонии. Таким образом, первоочередное внимание должно быть уделено мерам, направленным на профилактику возникновения хронических болезней легких за счет коррекции факторов риска у населения и замедление прогрессирования заболевания. Introduction. Respiratory diseases are a global medical, social and economic problem all over the world. It is estimated that there are approximately 300 million patients with bronchial asthma in the world, which is about 10% of the adult population. According to estimates, approximately 460 thousand deaths from bronchial asthma are recorded annually in the world. Also, the most important group of the disease, chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is the third leading cause of death in the world, from which 3.23 million people died in 2019. The aimof the study is to study the social, behavioral, as well as economic factors affecting chronic lung diseases through a literary review. Search strategy. The articles in the public domain were studied using the following databases of scientific publications and specialized search engines: PubMed, Google Scholar, Cochrane Library, Web of Science, Scopus and Mendeley. Inclusion criteria:Publications of the level of evidence A, B: meta-analyses, systematic reviews, cohort and cross-sectional studies. Exclusion criteria: expert opinion in the form of short messages, advertising articles. Results. In the presence of environmental risk factors such as smoking, exposure to toxic chemicals and air pollution, the likelihood of developing chronic respiratory disease increases. An international epidemiological study (CORE) on COPD, bronchial asthma and allergic rhinitis in the CIS countries showed that the prevalence of COPD in Kazakhstan is 17 times higher than official figures. In addition, in adult patients with bronchial asthma, the risk of COPD is 12 times higher than in patients without asthma. More than 80% of deaths from chronic lung diseases occur in low- and middle-income countries. Conclusion. Chronic lung diseases are one of the most important problems in modern healthcare. Analysis of the literature data indicates the importance of knowledge of behavioral, socio-economic risk factors that potentiate the development of chronic respiratory diseases, such as chronic bronchitis, chronic obstructive pulmonary disease (COPD), bronchial asthma and some types of pneumonia. Thus, priority attention should be paid to measures aimed at preventing the occurrence of chronic lung diseases by correcting risk factors in the population and slowing the progression of the disease. Кіріспе. Тыныс алу аурулары бүкіл әлемде жаһандық медициналық, әлеуметтік және экономикалық проблема болып табылады. Әлемде шамамен 300 миллион бронх демікпесі бар науқастар бар, бұл ересек тұрғындардың шамамен 10% құрайды. Есептеулер бойынша, әлемде жыл сайын бронх демікпесінен шамамен 460 мың өлім тіркеледі. Сондай-ақ, аурудың маңызды тобы, өкпенің созылмалы обструктивті ауруынан (ӨСОА) 2019 жылы 3,23 миллион адам қайтыс болып, әлемдегі өлімнің үшінші себебі ретінде саналуда. Зерттеудің мақсаты: өкпенің созылмалы ауруларына әсер ететін әлеуметтік, мінез-құлық және экономикалық факторларды әдеби шолу арқылы зерттеу. Іздеу стратегиясы. PubMed, Google Scholar, Cochrane Library, Web of Science, Scopus және Mendeley сияқты ғылыми жарияланымдардың және мамандандырылған іздеу жүйелерінің деректер базасын пайдалана отырып, көпшілікке қолжетімді, тереңдіктегі мақалалар зерделенді. Іріктеу критерийлері: А, В дәлелділік деңгейінің жарияланымдары: мета-талдаулар, жүйелі шолулар, когорттық және көлденең зерттеулер. Ерекшелік критерийлері: қысқа хабарламалар, жарнамалық мақалалар түріндегі сарапшылардың пікірі. Нәтижелері. Темекі шегу, улы химикаттардың әсері және ауаның ластануы сияқты экологиялық қауіп факторлары болған кезде созылмалы респираторлық аурулардың пайда болу ықтималдығы артады. ТМД елдерінде ӨСОА, бронх демікпесі және аллергиялық ринит бойынша халықаралық эпидемиологиялық зерттеу (CORE) Қазақстанда ӨСОА таралуы ресми көрсеткіштерден 17 есе жоғары екенін көрсетті. Сонымен қатар, бронх демікпесі бар ересек пациенттерде демікпесі жоқ пациенттерге қарағанда ӨСОА қаупі 12 есе жоғары. Өкпенің созылмалы ауруынан болатын өлімнің 80% - дан астамы табысы төмен және орташа елдерге келеді. Қорытынды. Өкпенің созылмалы аурулары қазіргі заманғы денсаулық сақтаудағы маңызды проблемалардың бірі болып табылады. Әдебиет деректерін талдау созылмалы бронхит, өкпенің созылмалы обструктивті ауруы (ӨСОА), бронх демікпесі және пневмонияның кейбір түрлері сияқты созылмалы респираторлық аурулардың дамуын тудыратын мінез-құлық, әлеуметтік-экономикалық қауіп факторларын білудің маңыздылығын көрсетеді. Осылайша, халыққа әсер ететін қауіп факторларды түзету және бәсеңдету есебінен өкпенің созылмалы ауруларының пайда болуының алдын алуға бағытталған шараларға бірінші кезекте назар аудару керек.