АНАЛИЗ МНОГОЛЕТНЕЙ ДИНАМИКИ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ ВИРУСНЫХ ГЕПАТИТОВ В И С НА ТЕРРИТОРИИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН (РЕТРОСПЕКТИВНЫЙ АНАЛИЗ) ANALYSIS OF THE LONG-TERM DYNAMICS OF THE INCIDENCE OF VIRAL HEPATITIS B AND C IN THE TERRITORY OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN (RETROSPECTIVE ANALYSIS)

• Published in: Наука и здравоохранение no. 4(23); pp. 163 - 171
• Main Authors: Г.А., Сакупова, Н.Е., Глушкова, Ж.Н., Сулейменова, М.А., Смагул, М.К., Смагулова, Е.К., Касабекова, З.А., Хисметова
• Format: Journal Article
• Language: Russian
• Published: 31.08.2021
• ISSN: 2410-4280
• DOI: 10.34689/SH.2021.23.4.018

Введение. Проведение анализа первичной заболеваемости в стране вирусными гепатитами В и С позволит определит тенденции эпидемиологического процесса, с целью усовершенствования профилактических программ. Цель исследования: Изучить первичную заболеваемость за анализируемый период вирусных гепатитов В, С в Республике Казахстан и определить эпидемиологические особенности. Материалы и методы исследования: В работе использовался ретроспективный эпидемиологический анализ первичной заболеваемости c 2009 г. по 2020 г. Источник данных официальная учётно-отчётная документация Филиала «Научно-практический центр санитарно-эпидемиологической экспертизы и мониторинга» Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения «Национальный центр общественного здравоохранения» Министерство Здравоохранения Республики Казахстан. Результаты исследований: Уровень первичной заболеваемости острых вирусных гепатитов в 2020 году снизился в 9,9 раза (с 5742 в 2009г. до 579 в 2020г.) с показателям 3,05 на 100 тысяч населения по сравнению с 2009 г. с показателям 36,16, в том числе вирусный гепатит С в 4,4 раза с показателям 0,83 на 100 тысяч населения в 2009 г. до 0,28 на 100 тысяч населения в 2020 г. и острый вирусный гепатит В в 4,5 раза с показателям 3,21 на 100 тысяч населения в 2009 году до 0,19 на 100 тысяч населения в 2020 году. Наиболее высокий удельный вес носительства по годам определен у пациентов наркологических стационаров (17%) в 2015 г. В 2020 году удельный вес носительства вирусного гепатита В составил - 7%, носительства вирусного гепатита С – 14,7% среди пациентов наркологических стационаров, что было значительно выше по сравнению с группами: доноров, беременных женщин, новорожденных, пациентов плановых госпитализации, медицинских работников. Выводы: Таким образом, распространение вирусных гепатитов В и С среди общего населения носит глобальный характер, последствия которого наносит ущерб не только здоровью человечества, в виде поражения печени (развитием цирроза печени), но и системе здравоохранения. Множество факторов риска способствуют распространению вирусного гепатита С, из которых ведущим по-прежнему остается парентеральный, при употреблении инъекционных наркотиков. Несмотря на широкомасштабную иммунопрофилактическую работу среди населения Казахстана, продолжает регистрироваться первичная заболеваемость вирусного гепатита В. Introduction. The analysis of the primary incidence of viral hepatitis B and C in the country will determine the trends of the epidemiological process, in order to improve prevention programs. The aim of the study: To study the primary incidence of viral hepatitis B and C in the Republic of Kazakhstan during the analyzed period and to determine the epidemiological features. Materials and methods: The study used a retrospective epidemiological analysis of primary morbidity from 2009 to 2020. Data source official accounting and reporting documentation of the Branch "Scientific and Practical Center for Sanitary and Epidemiological Expertise and Monitoring" Republican State Enterprise on the right of economic management "National Center for Public Health" Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan. Research results: The level of primary morbidity of acute viral hepatitis in 2020 decreased by 9.9 times (from 5742 in 2009 to 579 in 2020) with indicators of 3.05 per 100 thousand population compared to 2009 with indicators of 36.16, including viral hepatitis C by 4.4 times with indicators of 0.83 per 100 thousand population in 2009 to 0.28 per 100 thousand population in 2020 and acute viral hepatitis B by 4.5 times with indicators of 3.21 per 100 thousand population in 2009 to 0.19 per 100 thousand population in 2020 year. The highest proportion of carriers by year was determined in patients of drug treatment hospitals (17%) in 2015. In 2020, the proportion of carriers of viral hepatitis B was 7%, carriers of viral hepatitis C-14.7% among patients of drug treatment hospitals, which was significantly higher compared to the groups: donors, pregnant women, newborns, patients of planned hospitalization, medical workers. Conclusions: Thus, the spread of viral hepatitis B and C among the general population is global, the consequences of which are detrimental not only to the health of humanity, in the form of liver damage (the development of cirrhosis of the liver), but also to the health system. Many risk factors contribute to the spread of viral hepatitis C, of which the leading one is still parenteral, when injecting drugs are used. Despite the large-scale immunoprophylactic work among the population of Kazakhstan, the primary incidence of viral hepatitis B continues to be registered. Кіріспе. Елде В және С вирустық гепатиттерімен алғашқы сырқаттанушылыққа талдау жүргізу профилактика-лық бағдарламаларды жетілдіру мақсатында эпидемиологиялық процестің үрдістерін айқындауға мүмкіндік береді. Зерттеу мақсаты: Қазақстан Республикасында В, С вирустық гепатиттерінің талданып отырған кезеңіндегі алғашқы сырқаттанушылықты зерттеу және эпидемиологиялық ерекшеліктерін анықтау. Зерттеу материалдары мен әдістері: жұмыста алғашқы сырқаттанушылықтың ретроспективті эпидемиологиялық талдауы2009 жылдан 2020 жылға дейін қолданылды.Деректер көзі Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің "Ұлттық Қоғамдық денсаулық сақтауорталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны"санитарлық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы" филиалының ресми есепке алу-есеп беру құжаттамасы. Зерттеу нәтижелері: жіті вирустық гепатиттермен алғашқы сырқаттанушылық деңгейі2009 жылмен салыстырғанда100 мың тұрғынға3,05 көрсеткішпен 2020 жылы9,9 есеге (2009 жылғы5742-ден 2020 жылы 579-ға дейін) 36,16 көрсеткішпен 2009 жылмен салыстырғанда, оның ішінде С вирустық гепатиті 4,4 есеге, 2009 жылғы100 мың тұрғынға0,83 көрсеткішпен 2020 жылғы100 мың тұрғынға0,28-ге дейін төмендеді және жіті В вирустық гепатиті4,5 есе, 2009 жылы 100 мың тұрғынға шаққанда 3,21-ден2020 жылы 100 мың тұрғынға шаққанда 0,19-ға дейін. Жылдар бойынша тасымалдаушылықтың неғұрлым жоғары үлес салмағы 2015 жылы Наркологиялық стационарлардың пациенттерінде (17%) анықталды, 2020 жылы В вирустық гепатитін тасымалдаушылықтың үлес салмағы - 7% – ды, С вирустық гепатитін тасымалдаушылықтың үлес салмағы наркологиялық стационарлардың пациенттері арасында-14,7% - ды құрады, бұл донорлар, жүкті әйелдер, жаңа туған нәрестелер, жоспарлы емдеуге жатқызу пациенттері, медицина қызметкерлері топтарымен салыстырғанда айтарлықтай жоғары болды. Қорытынды: осылайша, В және С вирустық гепатиттерінің жалпы халық арасында таралуы жаһандық сипатқа ие, оның салдары тек адамзат денсаулығына ғана емес, бауырдың зақымдануы(бауыр циррозының дамуы) түрінде де, денсаулық сақтау жүйесіне де зиян тигізеді. Көптеген қауіп факторлары С вирустық гепатитінің таралуына ықпал етеді, оның ішінде инъекциялық есірткіні қолданған кезде парентеральды жетекші болып қала береді. Қазақстан халқы арасында кең ауқымды иммунопрофилактикалық жұмысқа қарамастан, В вирустық гепатитінің алғашқы аурушаңдығы тіркелуді жалғастыруда.