Türkiye’de Kiraz Üretiminde Fiyatlar ve Pazarlama Marjları Üzerine Bir Değerlendirme

• Published in: ANADOLU Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi Vol. 33; no. 2; pp. 259 - 267
• Main Authors: ÇELİK, Zerrin, GÖKKÜR, Salih, ADANACIOĞLU, Hakan
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 29.12.2023
• ISSN: 1300-0225
• DOI: 10.18615/anadolu.1371824

Kiraz, Türkiye’nin dış pazarda üstün olduğu ve dünya üretiminde ilk sırayı koruduğu bir üründür. Özellikle yetiştiği çoğu bölgede, diğer birçok ürüne göre nispeten yüksek getiriye sahip olması nedeniyle üreticiler için önemini korumaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de 2010-2021 yılları arasında kiraz üretim-tüketimi, dış ticareti, üretici-tüketici fiyatları ile girdi fiyatları incelenmiştir. İkincil verilerin kullanıldığı çalışmada bulgular, rakamların yanı sıra oran, indeks, trend analizi, pazarlama marjı, parite değişim yöntemleri aracılığıyla yorumlanmıştır. Bu kapsamda, Türkiye’de incelenen dönemde kiraz alanlarında, meyve veren ağaç sayısı, üretim miktarı ve verim ile tüketim miktarında artış olmuştur. Üretilen kirazın dışsatıma dönüşüm oranı ortalama %13,8 olarak gerçekleşmiştir. Kiraz üretim miktarı 5 yıllık yakın gelecek için tahmin edilmiş olup, üretim miktarının artış eğiliminin devam edeceği belirlenmiştir. Söz konusu dönem için kiraz üretici ve tüketici fiyatlarında dalgalanmalar gerçekleşmiştir. Üretici fiyatlarında ortalama dalgalanma oranı %11,1 iken, tüketici fiyatlarında %16,1 olmuştur. Cari kiraz fiyatları yaklaşık 4 kat artmışken, reel bazda %20,4 oranında azalmıştır. Hesaplanan pazarlama marjlarına göre çiftçi eline geçen oranlar düşük, aracıların eline geçen oranlar ise yüksektir. Son yıllarda tüketicilerin ödediği kiraz fiyatlarının %50’den fazlası aracılarda kalmıştır. Ayrıca kiraz fiyatları ile girdi fiyatları arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla incelenen parite değişimlerine göre; kiraz fiyatları, mazot fiyatları ile işgücü ücretlerinin altında kalmıştır. Cherry is a fruit for which Türkiye is superior in the foreign market and maintains first place in world production. It is an important crop for producers, especially in most regions where it grows, as it has relatively higher gains than many other crops. In this research, cherry production-consumption, foreign trade, producer-consumer prices and input prices in Türkiye between the years of 2010 and 2021 were examined. In the study using secondary data, the findings were interpreted through ratio, index, trend analysis, marketing margin, parity change methods as well as numbers. In this context, there has been an increase in the number of fruit-bearing trees, production amount, yield and consumption in cherry areas in Türkiye for the period examined. The conversion rate of produced cherries to export was 13.8% on average. Cherry production amount has been estimated for the 5-year near future, and it has been determined that the increasing trend in production amount will continue. There were fluctuations in cherry producer and consumer prices in the same period. While the average fluctuation rate in producer prices was 11.1%, it was 16.1% in consumer prices. While there was an approximately 4-fold increase in current cherry prices, it was observed that there was a 20.4% decrease in real terms. According to the calculated marketing margins, the rates received by farmers are low and the rates received by intermediaries are high. In recent years, more than 50% of the cherry prices paid by consumers have remained with intermediaries. In addition, according to the parity changes examined in order to reveal the relationship between cherry prices and input prices, cherry prices remained below diesel prices and labor wages.