KATILIM50 VE BİST100 ENDEKSLERİ İLE DÖVİZ KURLARININ NEDENSELLİKLERİNİN İNCELENMESİ: COVID-19 ÖNCESİ VE COVID-19 DÖNEMİ İÇİN BİR UYGULAMA

• Published in: Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi no. 63; pp. 17 - 24
• Main Author: KAYRAL, İhsan Erdem
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 30.12.2022
• ISSN: 1301-3688
• DOI: 10.18070/erciyesiibd.956480

Çin, ilk COVID-19 vakasını 31.12.2019 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü’ne bildirmiştir. Bununla birlikte söz konusu virüs kısa sürede aralarında Türkiye’nin de bulunduğu çok sayıda ülkeye yayılmıştır. COVID-19, bu ülkelerdeki sağlık sistemine ek olarak borsalar, döviz kurları ve makroekonomik değişkenleri de etkilemiştir. Bu çalışmada BİST100 ve KATILIM50 endeksleri ile Dolar ve Euro kurları arasındaki ilişkilerin tespit edilmesi amacıyla COVID-19 öncesi (05.09.2018 - 30.12.2019) dönem ve COVID-19 (31.12.2019 - 22.04.2021) dönemi için nedensellikler araştırılmıştır. Nedensellikler, frekans alanı nedensellik testi kullanarak incelenmiştir. COVID-19 öncesi dönemde, kısa dönemde Dolar kurundan KATILIM50 endeksine doğru tek yönlü nedensellik bulunmuştur. Bununla birlikte, Euro’dan söz konusu endekse tüm alt dönemlerde tek yönlü nedensellik tespit edilmiştir. KATILIM50 endeksi ile döviz kurları arasında geleneksel yaklaşımın geçerli olduğu tespit edilmiştir. Kısa dönemde BİST100 ile Euro arasında çift yönlü nedensellik olduğu görülmüştür. Diğer bulgular, kısa, orta ve uzun dönemde BİST100 ile döviz kurları arasında tek yönlü nedensellik olduğunu göstermiştir. COVID-19 döneminde tüm alt dönemler için KATILIM50 endeksi ile Dolar arasında çift yönlü nedensellik olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda, kısa dönemde BİST100 ile Euro arasında çift yönlü nedensellik olduğu bulunmuştur. Pandemi dönemindeki diğer bulgular borsalar ve döviz kurları arasında tek yönlü nedensellik olduğunu göstermektedir. Elde edilen tüm bulgular değerlendirildiğinde, COVID-19 döneminde endeksler ve döviz kurları arasında tespit edilen nedenselliklerde COVID-19 öncesi döneme göre bir artışın söz konusu olduğu ve pandemi sürecinin nedensellikleri artıracak şekilde bir kırılma yarattığını göstermektedir. China reported the first COVID-19 case to the World Health Organization on 31.12.2019. however, the virus spread to many countries, including Turkey, in a short time. In addition to the healthcare system in these countries, COVID-19 affected stock markets, exchange rates and macroeconomic variables, as well. In this study, causalities are examined for the pre-COVID-19 (05.09.2018 - 30.12.2019) period and the COVID-19 (31.12.2019 - 22.04.2021) period in order to determine the relations between BIST100 and PARTICIPATION50 indices and Dollar and Euro. Causalities are examined by using frequency domain causality test. Pre-COVID19, it is found that unidirectional causality from Dollar to PARTICIPATION50 index in the short-run. However, this causality is found from Euro to this index for all sub-periods. It has been determined that the traditional approach is valid between the PARTICIPATION50 index and the exchange rates. It is seen that there is bidirectional causality between BIST100 and Euro in the short-run. Other findings show that there is unidirectional causality between BIST100 and exchange rates in the short, medium and long-run. It is found that there is bidirectional causality between PARTICIPATION50 index and Dollar for all sub-periods in COVID-19 period. It is also seen that there is bidirectional causality is between BIST100 and Euro in the short-run. During the pandemic period, other findings show unidirectional causality between stock markets and exchange rates. When all the findings are evaluated, it is seen that there is an increase in the causalities between indices and exchange rates in the COVID-19 period compared to the pre-COVID-19 period. The pandemic creates a break that ascends the causalities.