Üniversite Öğrencilerinin Sahte ve Kaynağı Belirsiz Facebook İletilerini Medya Okuryazarlığında Beş Anahtar Soru Çerçevesinde Sorgulama ve Paylaşma Süreçleri

• Published in: Erciyes İletişim Dergisi Vol. 6; no. 2; pp. 1359 - 1382
• Main Author: DİKBAŞ TORUN, Emel
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 22.07.2019
• ISSN: 1308-3198
• DOI: 10.17680/erciyesiletisim.530056

Sosyal medya içeriğindeki çeşitlilik ve beraberinde getirdiği sürekli bilgi kirliliği sonucu, dolaşıma sokulan sahte veya kaynağı belirsiz bilgilerin güvenirlik ve doğruluğunu sorgulama gereksinimi doğmuştur. Birbirinden çok farklı çevrelerce yaygın biçimde paylaşılan sahte bir Facebook iletisi ve kaynağı belli olmayan bir kayıp ilanı iletisi; Facebook kullanıcılarınca doğruluklarının sorgulanma süreçleri ve paylaşılma durumlarının incelenmesi amaçlarıyla araştırmada kullanılmıştır. Araştırmaya toplam 116 üniversite öğrencisi katılmıştır. Katılımcılardan 46’sı Medya Okuryazarlığında Beş Anahtar Soru yaklaşımının öğretildiği ders içi uygulamalara katılarak başarı gösteren öğrencilerden oluşmaktadır. Yarı yapılandırılmış görüşmeler ile tüm öğrencilerden “Bu ileti bence ... çünkü ...”, “Bu iletiyi paylaştım çünkü ...” ve “Bu iletiyi paylaşmadım çünkü ...” tümcelerini tamamlamaları istenmiştir. Araştırmada, nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma araştırma yaklaşımı benimsenmiştir. Araştırma sonuçları, sosyal medyada karşılaşılan iletileri sorgulamada Beş Anahtar Soru yaklaşımını kullanmanın, katılımcıların iletilerin güvenirliğini sorgulama, doğruluğundan emin olma ve iletileri anlamlandırma süreçlerini açıklamasının yanısıra bu iletileri paylaşmaya karar verme süreçlerinde anlamlı farklılık oluşturduğunu göstermektedir. Sosyal medyadaki yaygın paylaşımların kullanıcılar tarafından doğruluk derecesi sorgulanmadan paylaşıldığı görülmekle birlikte, paylaşımda sözü edilen tehlikelerin gerçekleşme olasılığına karşı bireylerin kendini garantiye alma düşüncesiyle hareket ettiği ayrıca görülmektedir.  As a result of the diversity in social media content and the continuous pollution of information it brings, there is a need to question the reliability and accuracy of the new information circulated. A fake Facebook message and a source of loss posting, whose source is unclear; have been used in the study to investigate the questioning processes and sharing status of their accuracy by Facebook users. This research focuses on the cognitive interpretation of media literacy and the stages of analyzing the accuracy and reliability of messages with the Five Key Questions approach in Media Literacy. Two messages on social media, which have been widely shared by different circles, have been selected to analyze. 116 students both attendees and nonattendees of Media Literacy course at the Faculty of Communication participated in the study. During semi structured interviews the students were asked to complete the following sentences; “I think this message ... because ...”, “I shared this message because ...” and “I did not share this message because ...”. In the analysis of the data, phenomenology from qualitative research patterns with content analysis and quantitative techniques were used together with mixed methods research design. The results of the research show that the widespread messages on social media are assumed correct by most of the users without questioning and it shows that the dangers mentioned in the messages are frequently shared by social media users with the idea of securing themselves against the possibility of being real.