Nie tylko wiersz, nie tolko roman. Literatura polska i rosyjska w kontekście gatunków literackich

• Published in: Napis
• Main Authors: Apanowicz, Franciszek, Bąbel, Agnieszka, Dąbrowska, Magdalena, Grabowska-Kuniczuk, Agata, Judkowiak, Barbara, Kaliszewski, Wojciech, Kuniczuk-Trzcinowicz, Agnieszka, Łaniewski, Paweł, Moczałowa, Wiktoria, Pąkciński, Marek, Pawlak, Grażyna, Pawletko, Beata, Pogonowska, Ewa, Romanowicz, Joanna, Sucharski, Tadeusz, Szczeglacka-Pawłowska, Ewa, Wichowa, Maria, Winek, Teresa, Баршт, Константин, Бонч-Осмоловская, Анастасия, Векшина, Анастасия, Демидова, Ольга, Колбасов, Матвей, Орехов, Борис, Павлова, Ирина, Скоринкин, Даниил
• Format: Journal Article
• Language: Polish
• Published: The Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences 2018
• ISSN: 1507-4153; 2719-4191

Niniejszy numer rocznika ma charakter publikacji dwujęzycznej. Jego tytuł: Nie tylko wiersz, nie tolko roman. Literatura polska i rosyjska w kontekście gatunków literackich oddaje zamierzenia Redakcji – chcieliśmy odejść w nim od tradycyjnego badania relacji literackich i kulturowych przez pryzmat „obrazów” i „stereotypów”, koncentrując się zamiast tego na wzajemnych inspiracjach (dawnych i aktualnych) oraz wspólnie realizowanych przez polonistów, slawistów i rusycystów projektach o charakterze naukowym – literaturoznawczych, tekstologicznych, translatorskich, edytorskich i kulturoznawczych. Teksty, opublikowane w XXIV serii „Napisu”, często prezentują ujęcie komparatystyczne – tak jest w artykule o relacjach Samuela Bogumiła Lindego i Faddieja (właśc. Tadeusza) Bułharyna, w pracy poświęconej twórczości rosyjskiego pisarza polskiego pochodzenia Zygmunta Krzyżanowskiego (która ukazuje paralele z pisarstwem Franza Kafki jako przedstawiciela „literatur mniejszych”) czy w publikacji na temat antycznych i rosyjskich inspiracji w późnej poezji Mickiewicza (poematowi [Królewna Lala] patronują bowiem zarówno antyczny pisarz rzymski Apulejusz, jak i osiemnastowieczny poeta i dramaturg Ippolit Bogdanowicz). Nad tomem niewątpliwie unosi się wielki cień Fiodora Dostojewskiego, którego twórczości poświęcono trzy artykuły, poruszające bardzo zróżnicowaną tematykę (miejsce pisarza w polskiej powojennej humanistyce; kaligraficzne pismo Dostojewskiego w rękopisach utworów jako źródło wiedzy o mechanizmach pracy twórcy i powstawaniu złożonych znaczeń powieści; małe formy folklorystyczne w narracji tekstów tego autora). Zaprojektowany w tytule tego numeru wątek genologiczny znajduje wyraz także w publikacjach dotyczących literatury łagrowej, w których szczególne miejsce zajmują Opowiadania kołymskie Warłama Szałamowa. W części edytorskiej proponujemy nie tylko interesujące omówienie nowych narzędzi i cyfrowych projektów publikacji (Tekstograf i edycja powieści Lwa Tołstoja), ale też m.in. teksty przedstawiające problematykę cenzury, ciągle żywą w recepcji rozmaitych tekstów na pograniczu kultur polskiej i rosyjskiej (począwszy od oświeceniowej dramy Polusia… zapomnianego dziś „chudego literata” Wincentego Marewicza i jej rosyjskiego przekładu; poprzez ingerencje carskich urzędników w teatralną adaptację Quo vadis Henryka Sienkiewicza; przygody z cenzurą Witolda Woroszylskiego w czasie jego długoletniej pracy tłumacza; po porównanie dwóch polskich wersji przekładu powieści science-fiction braci Strugackich). Czytelnik może znaleźć również publikacje poruszające szersze wątki kulturowe, jak choćby recepcję osiągnięć teatru radzieckiego w Polsce okresu międzywojennego czy pochodzący z tego samego okresu obraz Związku Sowieckiego i jego mieszkańców, postrzegany przez polskich podróżników przez bardzo specyficzny pryzmat stroju. Warto zaznaczyć, że prezentowane w tomie rozprawy wykorzystują jako materiał badawczy teksty źródłowe oraz gatunki, przynależne do literatury okolicznościowej i użytkowej – takie jak reportaż, list czy recenzja teatralna. W dziale recenzji i sprawozdań znajdują się aktualne omówienia i komentarze, dotyczące tak ważnych wydarzeń, jak konferencja poświęcona 250 rocznicy konfederacji barskiej oraz podsumowania ostatnich lat działalności (niestety, już nieistniejącej) Stacji PAN w Moskwie. Zamiarem twórców najnowszego tomu „Napisu” było ukazanie – choćby wycinkowe – różnorodności metod i tradycji badawczych, wzajemnych inspiracji dotyczących literatury obu kultur i języków, a także wspólnych wyzwań i szans, jakie stawia przed humanistami polsko-rosyjska współpraca.