Ajdukiewicz: granice racjonalizmu

• Published in: Przegląd filozoficzny Vol. 22; no. 4; pp. 365 - 380
• Main Author: Jedynak, Anna
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: De Gruyter Open 08.07.2014
• Subjects: bezpośrednie doświadczenie; intersubiektywna sprawdzalność; komunikowalność; kryteria racjonalności; racjonalizm; uczucia
• ISSN: 2300-2573; 2300-2573
• DOI: 10.2478/pfns-2013-0088

Ajdukiewicz opowiadał się za szerokim racjonalizmem. Jako dwa podstawo-we kryteria racjonalności przekonań wymieniał ich komunikowalnosc i inter-subiektywną sprawdzalność. Jednak czasem zdaje się on akceptować pewne szczególne kroki poznawcze, nieracjonalne w powyższym sensie. 1) Neopozy-tywistyczną eliminację metafizyki uważał za zbyt radykalną. 2) Nauki empi-ryczne wspierają się na bezpośrednim doświadczeniu, które jest, jego zdaniem, subiektywne i niepowtarzalne. 3) W aksjologii przypisywał poznawczą rolę uczuciom. 4) W póznych pogłdach uznał, że mowa nie jest wyczerpujacym środkiem komunikacji myśli. We wszystkich tych punktach warunkiem pod-jęcia racjonalnej działalności poznawczej okazuje się uprzednie ustępstwo na rzecz zaakceptowania kroków irracjonalnych, jednak w granicach kontrolowa-nych przez rozum.