Ekosistem Hizmetleri ve Mekânsal Planlama İlişkisinin Peyzaj Planlama Çerçevesinde Değerlendirilmesi

• Published in: Düzce Üniversitesi bilim ve teknoloji dergisi (Online) Vol. 7; no. 3; pp. 2166 - 2193
• Main Authors: YILMAZ KAYA, Melek, UZUN, Osman
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 31.07.2019
• ISSN: 2148-2446; 2148-2446
• DOI: 10.29130/dubited.546496

Ekosistem yaklaşımı, doğanın korunmasını ve sürdürülebilir kullanımını teşvik etmekte, doğal kaynakların ve kültürel çeşitliliğe sahip insanların ekosistemlerin ayrılmaz bir parçası olduğunu kabul etmektedir. Bu yüzden; ekosistemlerin işleyişi ve hizmetlerinin anlaşılması önemlidir. Ekosistem hizmetleri, insanların ekosistemlerden sağladığı katkı veya faydalardır. Bu hizmetleri değerlendirmek için yapılan çalışmalar 1970’lerden bu yana giderek artmaktadır. Doğanın korunması, doğal kaynak yönetimi ve mekânsal planlama sürecine ekolojik değerlerin dahil edilmesi konusunda ekosistem hizmetleri yaklaşımı ekolojik, sosyal ve ekonomik değerlendirmeler sağlamaktadır.  Günümüzde, mekânsal planlarda, doğa koruma ve doğal kaynak yönetimi stratejilerinde yer verilen “çevre” ve “gelişme” kavramları arasında mutlak bir denge sağlanamadığı görülmektedir. Bu durum Türkiye’nin de taraf olduğu, Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nde; peyzajların korunması, yönetimi ve planlaması hususlarında yerel ve bölgesel çalışmaların yürütülmesi şeklinde de vurgulanmaktadır [5].  Ekosistem hizmetleri yaklaşımıyla mekânsal planlara ekolojik süreçleri dahil etmek mümkündür. Bu hizmetlerin belirlenmesi, haritalandırılması ve plan kararlarında yer verilmesi ile peyzajların korunması ve geliştirilmesi sağlanabilmektedir. Çalışmada, ekosistem hizmetlerinin ve sınıflarının kavramsal olarak anlaşılması ulusal / uluslararası literatür çerçevesinde ortaya konularak mekânsal planlama süreci, peyzaj planlama ve ekosistem hizmetlerinin ilişkisi, mekânsal planlar ve peyzaj planları ile ekosistem hizmetlerinin bütünleştirilmesi üzerinde durulmuştur. Ekosistem hizmetlerinin doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımında bir planlama aracı olması gerekliliği vurgulanmaktadır. Sonuç olarak Türkiye’ de mekânsal planlama sürecinde ekosistem hizmetlerinin kullanımına ilişkin bazı öneriler getirilmiştir.   The ecosystem approach promotes the conservation and sustainable use of nature, recognizing that natural resources and culturally diverse people are an integral part of ecosystems. Because of the fact that understanding the functioning and services of ecosystem is important. Ecosystem services are the contribution or benefits of people from ecosystems. Studies to evaluate these services have been increasing since the 1970s. Ecosystem services approach provides ecological, social and economic considerations in the field of nature conservation, natural resource management and spatial planning. Nowadays, it is seen that there is no absolute balance between the concepts of “environment” and development” included in spatial plans, nature conservation and natural resource management strategies. In this case, Turkey 's where the party is, in the European Landscape Convention; It also emphasizes the implementation of local and regional studies on conservation, management and planning of landscapes. With ecosystem services approach, it is possible to include ecological processes in spatial plans. These services can be identified, mapped and included in the plan decisions and protection and development of landscapes can be ensured. In this study, the conceptual understanding of ecosystem services and it’s classes are presented according to national / international literature, focusing on spatial planning process, relationship between landscape planning and ecosystem services, integration of spatial plans and landscape plans and ecosystem services. It is emphasized that ecosystem services should be a planning tool in the sustainable use of natural resources. As a result, some suggestions have been made regarding the use of ecosystem services in Turkey’s spatial planning process.