Câhiliye Bedevî Arap Zihninin Son Peygamberle İmtihanı: Uyeyne b. Hısn Örneği

• Published in: İstem Vol. 17; no. 36; pp. 229 - 252
• Main Author: DADAN, Ali
• Format: Journal Article
• Language: English; Turkish
• Published: Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü 31.12.2020; Necmettin Erbakan University Press
• Subjects: Din Bilimleri; fazara; fezâre; islamic history; i̇slam tarihi; mu‘allafa kulubuhum; müellefe-i kulûb; ridda; ridde; uyayna b. hisn; uyeyne b. hısn; Türkiye; Konya; Islamic History; Fazara; İslam Tarihi; Fezâre; Uyeyne b. Hısn; Ridde; Müellefe-i Kulûb; Uyayna b. Hisn; Ridda; Mu‘allafa kulubuhum
• ISSN: 1304-0618; 2602-408X
• DOI: 10.31591/istem.833520

Uyeyne b. Hısn Hz. Peygamber döneminde yaşamış Fezâre kabilesinin lideridir. Esas adı Huzeyfe b. Hısn b. Huzeyfe b. Bedr. b. Amr’dır. Ancak çocukken geçirdiği bir yüz felçi sebebiyle gözlerinin aldığı şekil nedeniyle Uyeyne diye isimlendirilmiştir. Künyesi Ebû Malik olan Uyeyne’nin ataları da kendisi gibi kabilesinin reisliğini yapmış kabilesinin birliklerini komuta etmiş kişilerden oluşmaktadır. Bu nedenle rivayetlerden atalarını dile getirmekten ve onlar ile övünmekten hoşlandığı anlaşılmaktadır. Kur’an’ı Kerim’in bir çok yerinde atıflar bulunan Arap Bedevîlerinin zihin dünyasını anlamamız açısından Uyeyne’nin hayatını dikkate almamız önem arz etmektedir. Tipik bir Câhiliye Arap bedevisinin tüm karakteristik özelliklerini taşıyan Uyeyne b. Hısn’ın İslam ve Hz. Peygamber ile olan serüvenine bakılırsa o dönemde Arap Yarımadasında yaşayan bedevilerin İslamlaşma serüvenini anlamammızı kolaylaştıracaktır. Hendek savaşında Medine’yi kuşatan müşrik ordusu içerisinde yer alan Uyeyne b. Hısn, kendisine Hz. Peygamber tarafından Medine’nin yıllık hurma mahsülünün üçte biri teklif edilmesine rağmen Ensar ileri gelenlerinin buna itirazı sebebiyle Hz. Peygamber bu teklifinden vazgeçmiştir. Gâbe baskınını düzenleyerek Zer b. Ebû Zer’I öldürüp Hz. Peygambere ait sağmal develeri kaçırmıştır. Mekke Fethi ve Huneyn Savaşı’na katılan Uyeyne, Hz. Peygamber tarafından teslim olmaları için Tâif Kalesine gönderilen kişidir. İsmi Müellefe-i Kulûb arasında yer alan Uyeyne daha sonra müslüman olması sebebiyle hem kabilesinin zekât amili olarak görevlendirilmiş hem de kendi isteği üzerine zekât vermeyi reddeden Benû Anber üzerine gönderilen seriyyeyi komuta etmiştir. Ridde hareketleri sırasında sırf kabile asabiyeti sebebiyle Tulayha b. Huveylid’e yardım etmişse de esir alınıp Medine’ye getirildikten sonra Hz. Ebû Bekir tarafından canı bağışlanmıştır. Rivayetlerden Hz. Ömer’in kendisinden hoşlanmadığı anlaşılan Uyeyne’nin aynı zamanda damadı olan Hz. Osman döneminde hayatı son bulmuştur. Hayatı gelgitlerle dolu olmasına rağmen Uyeyne kaynaklarda Mekke Fethi sonrasında müslüman olan sahabîler arasında anılmıştır. ‘Uyayna b. Hisn is the leader of the Fazâra tribe that lived in the time of the Prophet Mohammed. His main name is Huzeyfe b. Hisn b. Huzeyfe b. Bedr. b. Amr. However, due to facial paralysis, he suffered as a child, he was called Uyeyne because of the shape his eyes took. The ancestors of Uyeyna, whose tag is Abu Malik, are the people who commanded the troops of his tribe, who, like him, headed his tribe. For this reason, it is understood from the rumours that he liked to express his ancestors and to boast about them. In order to understand the mental world of Arab Bedouins which are referred to in many parts of the Quran, it is important to take into account the life of ‘Uyayna. Considering ‘Uyayna’s adventure with Islam and Prophet Muhammad, which has all the characteristics of a typical Jahiliyya Arab Bedouin, will help us to understand the islamization adventure of the Bedouins living in the Arabian Peninsula at that time. ‘Uyeyne, who was in the army of the polytheists that sieged Madina in the battle of the Khandak, was offered one third of the annual date harvest of Medina by Prophet Muhammad, but as the Companions expressed a different opinion on this issue, Prophet Muhammad abandoned this offer. Organizing the Gabe raid, He killed Zer b. Abu Zer and kidnapped the camels belonging to the Prophet Muhammed. ‘Uyayna, who participated in the conquest of Mecca and Hunayn battle, is the person sent by Prophet Muhammad to the Taif castle to capitulate. ‘Uyayna, whose name was mentioned in the Mu’allafa kulubuhum, was appointed as the zakat collecter of his tribe because he became Muslim later on, and also commanded the seriyya sent to Benu Anber, who refused to give zakat at his own request. Even though he supported Tulayha b. Khuwaylid during the Ridda movements just because of the tribal irritation, he was donated by Abu Bakr after he was taken prisoner and brought to Madina. His life ended in the period of ‘Uthman b. ‘Affan, who was also the son-in-law of Uyeyne. According to the narrations it is understood that ‘Umar b. al-Khattab did not like him. Although his life was full of tides, Uyeyne was mentioned among the companions who became muslim after the Conquest of Mecca.