Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Anadolu-Sak Zekâ Ölçeği Profillerinin İncelenmesi

• Published in: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi Vol. 21; no. 4; pp. 663 - 685
• Main Authors: CIRIK, Mevlüt, SAK, Uğur, ÖPENGİN, Ercan
• Format: Journal Article
• Language: English; Turkish
• Published: Ankara Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 01.12.2020; Ankara Universitesi
• Subjects: Attention deficit hyperactivity disorder; Cognition & reasoning; Exceptional children; Eğitim Bilimleri; Hyperactivity; Intelligence; Language Acquisition; Memorization; Ankara; Türkiye; Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu; ASİS; DEHB; bilişsel profil; Anadolu Sak Zekâ Ölçeği
• ISSN: 1304-7639; 2149-8261
• DOI: 10.21565/ozelegitimdergisi.570505

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) tanılanmasında zekâ ölçekleri birey hakkında ek bilgi elde etmek için zaman zaman kullanılmaktadır çünkü DEHB zekaya ilişkin bazı bilişsel süreçlere ket vurabilmekte veya bu süreçlerin etkin olarak yürütülmesini engelleyebilmektedir Bu nedenle DEHB tanısı olan çocuklar zeka ölçeklerinde farklılaşan profiller sergilemektedir. Bu da zeka ölçeklerinin DEHB tanısında tutarlı profiller ortaya koymasını engellemektedir. Zeka ölçeklerinin DEHB’nin tanılanmasında yordayıcılığının belirlenmesi için önceden tanı almış bireylerin zekâ ölçeklerinde ortaya koydukları bilişsel profiller incelenmektedir. Bu araştırmada DEHB tanısı almış çocukların Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bünyesinde yer alan Rehberlik ve Araştırma Merkezleri’nde (RAM) 2017 yılı itibariyle kullanılmaya başlanan Anadolu Sak Zeka Ölçeği’nde (ASİS) gösterdikleri bilişsel profillerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma kapsamında önceden DEHB tanısı almış 102 çocuğa ASİS uygulanmıştır. Elde edilen bulguların ASİS norm puanları ile ayrıca grup içi karşılaştırması yapılmıştır. DEHB’li çocukların ASİS endeks ve alt testlerinin tamamında norm grubu ortalamasından anlamlı derecede düşük performans gösterdikleri ortaya çıkmıştır. Endeksler incelendiğinde grubun Bellek Kapasite Endeksi (BKE) ortalamasının, Sözel Potansiyel Endeksi (SPE) ve Görsel Potansiyel Endeksi (GPE) ortalamasından anlamlı derecede düşük olduğu görülmüştür. Alt testler incelendiğinde katılımcıların işleyen belleğinin bir bileşeni olan görsel ardıl işleyen bellek ve dil gelişiminin bir boyutu olan sözcükler anlamlar alt testinde diğer alt testlerden anlamlı derecede düşük performans gösterdikleri bulgusuna ulaşılmıştır. DEHB tanılı çocukların ASİS’te sergiledikleri profiller,  dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireylerde işleyen belleğin zayıf olduğunu, buna bağlı olarak öğrenmenin, özellikle dil ediniminin düşük düzeyde olabileceğini göstermektedir.