Erişilebilirlik için Yalın Türkçe

Bu çalışmada, eğitim ve kitle iletişim ortamından rastgele seçilmiş yazılı ve sözlü metinler okunabilirlik açısından karşılaştırılarak erişilebilir Türkçe metinlerin temel özellikleri saptanmaya çalışılmıştır. Kamuya sunulan bilgilendirici metinlerin, evrensel tasarım çerçevesinde, yalın bir Türkçey...

Full description

Saved in:
Bibliographic Details
Published inDilbilim Dergisi / The Journal of Linguistics Vol. 2021; no. 37; pp. 67 - 88
Main Author Güven, Mine
Format Journal Article
LanguageTurkish
Published İstanbul Üniversitesi Yayınları 31.12.2021
Subjects
Türk Dili
Yabancı Dil
İstanbul
Türkiye
Evrensel tasarım
Accessibility
Readability
Erişilebilirlik
Okunabilirlik
Understandability
Yalın Türkçe
Anlaşılabilirlik
Plain Turkish
Universal design
Online AccessGet full text

Cover

More Information
Summary:Bu çalışmada, eğitim ve kitle iletişim ortamından rastgele seçilmiş yazılı ve sözlü metinler okunabilirlik açısından karşılaştırılarak erişilebilir Türkçe metinlerin temel özellikleri saptanmaya çalışılmıştır. Kamuya sunulan bilgilendirici metinlerin, evrensel tasarım çerçevesinde, yalın bir Türkçeyle üretilmesinin herkes için daha fazla dilsel erişilebilirlik sağlayabileceği savunulmuştur. Toplam 20.254 sözcük/138.870 karakter/1.683 birimden oluşan veri tabanındaki metinler, sunulma ortamı ve kipe göre dört kümede toplanmıştır: (i) Milli Eğitim Bakanlığı (8.-12. sınıf ) Türk Dili ve Edebiyatı kitapları; (ii) TRTHaber’den 45 adet çevrimiçi haber; (iii) TRT EBA TV dersleri (7.-12. sınıf ) ve (iv) TV tartışma programları (4 kadın/4 erkek konuk). Okunurluk düzeyi bakımından, MEB TDE kitapları ve haber metinleri orta güçlükte; EBA dersleri ve tartışma programlarıysa kolay metinlerdir. Veri tabanının tamamında, ortalama tümce uzunluğu 12,03 sözcük; ortalama sözcük uzunluğu 6,86 karakter olarak hesaplanmıştır. Nitel çözümleme bulgularına dayanılarak, daha erişilebilir Türkçe metinler için şu noktalara dikkat edilmesi önerilebilir: (i) sözcük düzeyi: kısa ve sık kullanılan sözcükler; tutarlı ve açıklamalı terimler; düzanlamlılık; (ii) tümce düzeyi: dolaysız anlatım; daha az yantümce ve edilgen yapı içeren, kısa tümceler; (iii) metin/söylem düzeyi: çokkipli artıklık; bilgi içeriğinin küçük parçalara bölünerek, zamansal ve mantıksal bir sıralama içinde sunulduğu, bağdaşıklığı yüksek, konuşma dilini yansıtan metinler.
ISSN:0255-674X
DOI:10.26650/jol.2021.1047497