Yahudi Müfessir Raşi ve Tefsir Anlayışı

• Published in: Burdur İlahiyat Dergisi no. 8; pp. 174 - 193
• Main Authors: Yıkar, Ömer Faruk, Taşpınar, İsmail
• Format: Journal Article
• Language: Arabic; English
• Published: Burdur Mehmet Akif Ersoy University 28.06.2024
• ISSN: 2980-2407; 2980-2407
• DOI: 10.59932/burdurilahiyat.1476367

Aşkenaz Yahudi tefsir geleneği denildiğinde akla ilk gelen isim kuşkusuz Rabbi Şlomo ben Yitshak, diğer adıyla Raşi’dir (ö. 1105). Tanah ve Talmud’a yazdığı tefsirlerle Raşi, 900 yılı aşkın bir süredir Yahudilerin kutsal kitap ve yorum algısını şekillendirmeyi başarmıştır. Tefsirlerinin dörtte üçü midraşik (deraş) olmasına karşın, Raşi, literal yorum metodu peşat’ın önemli temsilcilerinden biri olarak kabul görmektedir. Raşi’nin tefsir metodunu tanımlamak kolay olmasa da genel anlamda onun tefsir metodolojisini deraş’ı peşat’la uzlaştırması çabası olarak yorumlamak mümkündür. Raşi’nin tefsiri; midraşik karakterli oluşuyla Aşkenaz cemaatleri, literal yorum örnekleriyle de rasyonalist eğilimleriyle bilinen Sefarad Yahudileri tarafından muteber kabul edilmiştir. Tefsir, başlangıçta Tevrat’ı açıklamayı hedefleyen bir eser iken, zamanla açıklanması gereken bir kanonik metne dönüşmüştür. Bu nedenle Raşi “Yasa’nın mükemmel yorumcusu” (Parşandata) olarak kabul edilirken, tefsiri de bugüne kadar 200’den fazla şerhe ve sayısız monografiye konu olmuştur. Raşi’nin Tevrat tefsiri İbrani matbaasından çıkan ilk eser (1469, 1475) olduğu gibi Tevrat’ın İbranice ilk baskısı (1482) ile Tanah’ın ilk tam edisyonu Mikraot Gedolot’ta (1515-1517) Masoretik metinle birlikte basılan ilk yorum olma özelliğine sahiptir. Babil Talmudu’nun ilk tam edisyonu (1520-1523) da yine Raşi'nin Talmud şerhi ise ile birlikte basılmıştır. Mişna ve Gemara ile birlikte Talmud’un bütün matbu nüshalarında yer alan tek bütüncül şerh, Raşi’nin şerhidir. Tevrat’ın Raşi’nin tefsirleriyle birlikte öğretilmediği yeşiva neredeyse yoktur. Heder Humaş, Raşi’nin Tevrat yorumlarıyla; Heder Gemara ise Raşi’nin Talmud şerhiyle okutulmaktadır. Dolayısıyla Raşi, dini eğitim alan her Yahudi tarafından bilinecek kadar saygın ve popüler bir kutsal kitap yorumcusudur. Yahudiler haftalık peraşa okumalarını yüzyıllardır Raşi’nin yorumları eşliğinde icra ederken, yazdığı ilahi/duaları (selihot) ise sinagog ibadetlerinde bugün hala okumaktadırlar. Böylece 11. yüzyılda yaşamış bir Fransız rabbinin yorum ve görüşleri Yahudilerin mirası haline gelmiştir. Makalemizde Raşi’nin tefsir anlayışı ve Yahudi dini düşüncesine etkisi ele alınmaktadır.