Çevirmen kuşdili mi konuşur?

• Published in: RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi Vol. 2020; no. 18; pp. 673 - 687
• Main Author: COŞKUN, Osman
• Format: Journal Article
• Language: English; Turkish
• Published: Dr. Yakup YILMAZ 21.03.2020
• Subjects: Edebiyat; Kültür & Sanat; Türk Dili; Kırklareli; Türkiye; eleştiri; Kavram üretimi; translation; derivation; Neologism; criticism; çeviri; türetme
• ISSN: 2148-7782; 2148-9599
• DOI: 10.29000/rumelide.706471

Türetme dile yeni sözcükler kazandırmak için başvurulan yollardan biridir. Kavram üretimi ile türetme çeviribilimde karşılık bulan bir başlıktır. Çevirmeler, kaynak metininde karşılaştıkları yeni sözcük, terim ve kavramları erek dilde yeni bir sözcük, terim ve kavram ile karşılamak durumunda kalırlar. Sözcük türetmenin değişik yolları vardır. Çevirmen dile yeni kelimeler kazandırırken öneri(len) sözcüğün bir yandan anlamı karşılama düzeyini, bir yandan erek dil yapısına uygunluğunu, bir yandan da toplum tarafından benimsenebilirliğini göz önünde bulundurur. Yazın geçmişinde çevirmenlerimiz öztürkçe kullanımı nedeniyle toplum tarafından benimsenebilirlik bağlamında eleştirilmiştir. 1940’larda kurulan Tercüme Kurulu çıkardığı Tercüme dergisiyle geniş kitlelere ulaşmıştır. 1967 üyelerinin istifasıyla kurul işlevsiz hale gelmiş, dergi yayınları durmuştur. Bu süreçte adına ister arı dil, ister öztürkçe süreci denilsin dilde özleşme yanlısı ve karşıtı akımlar oluşmuştur. Çevirmenler, kitaplar ve tercüme dergisi aracılığıyla arı dil kullanarak, yeni kavramlar üreterek, türetilen sözcükleri çevirilerinde kullanarak Türk diline büyük katkı yapmışlardır. Öztürkçe karşıtları, tercüme dergisi ve diğer çevirilerinde ürettikleri kavramlar kullandıkları dil nedeniyle sık sık çevirmenleri kuşdili ve uydurma dil kullanmakla eleştirirler. Çevirmenler tarafından yapılan çevirilerinin toplum tarafından anlaşılmadığını savunurlar. Bu çalışmada 1967 yılında tercüme kurulu üyelerinin istifaları ertesinde, eleştirilere konu olan yeni sözcüklere, yapılan eleştirilere, değinilecektir. Çeviride kavram üretiminin önemine vurgu yapılıp, çeviribilim özelinde yeni sözcük türetmeye yollarına değinilecektir. Ayrıca yapılan kavram üretimine ve çeviriye yer verilecektir. Bu çalışmanın temel amacı çalışmaya konu olan dönemde çeviribilim bağlamında dilimize yeni giren sözcüklerle ilgili görüş ve değerlendirmelerin ortaya konulmasıdır. Diğer bir amacı bu sözcüklerin günümüzde kullanımı ve benimsenmesi konusunda saptamalar yapmaktır. Derivation is one of the ways applied to bring new words to the language. Derivation and Neologism are the titles used in the context of translation studies. Translations have to supply the new words, terms and concepts they encounter in the source language with the new words, terms and concepts in the target language. There are different ways to derive words. As the translator brings new words to the language, he/she takes the level of supplying the meaning of recommended word, on one hand concordance of it to the structure of target language and on the other hand adoptability by the society into consideration. In our literary history, our translators were criticized in the context of adoptability by the society because of the use of pure Turkish. Translation Council, founded in 1940’s, reached the large audience with the translation journal it published. In 1967, with the resignation of its members, the council became dysfunctional and the publication of the journal stopped. In this process, whether it is called pure language or pure Turkish, pro and anti-purification of the language movements were formed. Translators made a great contribution to the Turkish by using pure language by means of books and translations journal, by neologism and by using derived words in other translations. Pure Turkish opponents often criticize the translators for using bird language or artificial language because of the concepts they derive in translation journal and in other translations and for the language they use. They argue that the translations made by the translators are not understood by the society. In this study, new words mentioned in criticism raised against to them, following the resignations of the members of the translation council in 1967 will be mentioned. The importance of neologism in translation will be emphasized, and the ways of deriving new words in translation studies will be mentioned. In addition, neologism and translation will be included. The main purpose of this study is to reveal the views and evaluations about the new words brought to our language in the context of translation studies in the period which is the subject of the study. Another aim is the determination of the usage of these words today.