Österreichische und deutsche Patientenverfügung aus übersetzungswissenschaftlicher Sicht

• Published in: Comparative legilinguistics Vol. 61; pp. 78 - 100
• Main Author: Łomzik, Magdalena
• Format: Journal Article
• Language: German
• Published: Adam Mickiewicz University, Poznan 03.03.2025
• Subjects: living will, translation-oriented text analysis, translation of declarations of intent; oświadczenie pro futuro, analiza tekstu zorientowana na przekład, tłumaczenie oświadczeń woli; Patientenverfügung, übersetzungsorientierte Textanalyse, Übersetzen von Willenserklärungen
• ISSN: 2080-5926; 2391-4491
• DOI: 10.14746/cl.2025.61.5

Die Patientenverfügung enthält die Wünsche des Patienten[1] bezüglich seiner medizinischen Behandlung für den Fall, dass er selbst dazu nicht mehr in der Lage wird, z.B. aufgrund von Bewusstlosigkeit, sie selbst zu äußern. Diese Art der Willenserklärung ist in den deutschsprachigen Ländern gesetzlich geregelt, während es in Polen noch keine klare Rechtsgrundlage in diesem Bereich gibt. Zweifellos sind Patientenverfügungen Gegenstand zahlreicher Diskussionen unter Ärzten, Juristen und Bioethikern sowie wissenschaftlicher Abhandlungen. Wegen rechtlicher und kultureller Unterschiede zwischen Polen und deutschsprachigen Ländern können sie jedoch auch ein sehr interessanter Gegenstand sprachwissenschaftlicher Forschung sein. In diesem Artikel werden die österreichischen und deutschen Patientenverfügungen der übersetzungsorientierten Textanalyse nach Christiane Nord unterzogen, um auf ihre Eigenschaften aufmerksam zu machen, welche die Entscheidungen der Übersetzer bei ihrem Übersetzen ins Polnische beeinflussen können.   [1] Aus Gründen der besseren Lesbarkeit wird im Folgenden auf die gleichzeitige Verwendung weiblicher und männlicher Sprachformen verzichtet und das generische Maskulinum verwendet. Sämtliche Personenbezeichnungen gelten gleichermaßen für beide Geschlechter. Living will be the will of patients with regards to their medical treatment in the event they are unable to communicate the will themselves, e.g. due to loss of consciousness. This type of declaration of will is regulated by law in German-speaking countries, while in Poland there is still no clear legal basis for respecting it. Living wills are the subject of numerous discussions led by physicians, lawyers and bioethicists, as well as of theses on that matter. However, due to legal and cultural differences between Poland and German-speaking countries in this area, they can also be a very interesting subject for linguistic research. In this article, the living wills are subjected to Christiane Nord's translation-oriented text analysis in order to draw attention to their characteristics, which may influence the translators' decisions when translating them into Polish. Oświadczenie pro futuro zawiera wolę pacjenta dotyczącą jego leczenia na wypadek wystąpienia sytuacji, w której nie będzie on już w stanie samodzielnie jej wyrazić, np. z powodu utraty przytomności. Ten rodzaj oświadczenia woli jest uregulowany prawnie w krajach niemieckojęzycznych, natomiast w Polsce nadal nie ma jednoznacznej podstawy prawnej w tym zakresie. Niewątpliwie oświadczenia pro futuro są przedmiotem licznych dyskusji wśród lekarzy, prawników i bioetyków, a także prac naukowych. Jednak ze względu na różnice prawne i kulturowe między Polską a krajami niemieckojęzycznymi takie oświadczenia woli mogą być również bardzo interesującym przedmiotem badań językoznawczych. W niniejszym artykule przeanalizowano austriackie i niemieckie oświadczenia pro futuro w oparciu o model analizy tekstu zorientowanej na proces przekładu  autorstwa Christiane Nord. Celem analizy jest określenie ich charakterystycznych cech, które mogą wpływać na decyzje tłumaczy przy ich tłumaczeniu na język polski.