Akdeniz ve Arizona Servisi Fidanlarının Morfolojik Kalite Özellikleri

• Published in: Bartın Orman Fakültesi Dergisi Vol. 22; no. 2; pp. 580 - 590
• Main Authors: AYAN, Sezgin, CİVEK, Emre, YER ÇELİK, Esra Nurten, GÜLSEVEN, Orhan, AKIN, Şeyma Selin, YILMAZ, Ergin
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 15.08.2020
• ISSN: 1302-0943
• DOI: 10.24011/barofd.707871

Değişen iklim koşulları etkisiyle özellikle Akdeniz havzasında artan yangın riskine karşı servilerin önemi gittikçe artmaktadır. Bu çalışma, farklı yaşlardaki çıplak köklü ve tüplü Akdeniz piramidal servisi (Cupressus sempervirens L. var. pyramidalis (O. Targ. Tozz.) Nyman) ve Arizona servisi (Cupressus arizonica Greene) fidanlarının morfolojik kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Samsun-Gelemen Orman Fidanlığında yürütülmüştür. Çalışmada Samsun orijinli 1+0 yaşlı çıplak köklü, 1+1 ve 1+2 yaşlı repikajlı-polietilen tüplü fidanlar kullanılmıştır. Fidanlarda morfolojik özellik bakımından; Kök boğazı çapı (KBC), fidan boyu (FB), terminal sürgün boyu (TSB), kök taze ağırlığı (KTA), gövde taze ağırlığı (GTA), kök kuru ağırlığı (KKA), gövde kuru ağırlığı (GKA), fidan kuru ağırlığı (FKA), gürbüzlük indisi (Gİ), kuru kök yüzdesi (%KKök), katlılık indisi (Kİ) ve Dickson kalite indeksi (DKİ) kriterleri baz alınmıştır. Tespit edilen morfolojik özelliklere göre fidanlar, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) kriterleri ve Aphalo ve Rikala (2003) Gİ değerine göre değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; her iki türde boy gelişimi ve gövde ağırlığında yüksek değerlere sahip fidanlar yetiştirilmesine rağmen, KKA (0,27-5,43 gr), %Kkök (%15,75-30) ve Kİ (2,67-7,25) gibi kök gelişimini temsil eden kriterler bakımından oldukça düşük değerlere sahip olduğu tespit edilmiştir. Fidanlık ekolojisi ve kültürel uygulamalar etkisiyle fidanların kök gelişiminde zayıf davranmaları kurak ve yarı kurak bölgeler için tercih edilmeyecek bir fidan standardını oluşturmuştur. Çalışmada öne çıkan kök gelişimi zayıflığına karşı; su stresi ile şartlandırma, fidan gelişim dönemlerini esas alan kök kesim zamanı ve tekrarı, gübreleme ve sulama rejimi gibi kültürel işlemlerin doğru ve etkin bir şekilde yapılması şiddetle önerilmektedir. Cypresses are getting importance against the increasing risk of fire, especially in the Mediterranean basin, due to changing climatic conditions. This study was carried out in Samsun-Gelemen Forest Nursery in order to determine morphological quality characteristics of bare rooted and containerised Mediterranean cypres (Cupressus sempervirens L. var. pyramidalis (O. Targ. Tozz.) Nyman) and Arizona cypres (Cupressus arizonica Greene) seedlings of different ages. In the study, 1+0 aged bare rooted, 1+1 and 1+2 aged transplanted-polyethylene containerised seedlings from originated Samsun were used. Root collar diameter (KBC), seedling height (FB), the lenght of terminal shoot (TSB), root fresh weight (KTA), stem fresh weight (GTA), root dry weight (KKA), stem dry weight (GKA), seedling dry weight (FKA), sturdiness index (GI), dry root percentage (Kkok%), the ratio of stem and root dry weight (KI) and Dickson Quality Index (DKI) were utilized as morphological characteristics in the seedlings. The seedlings identified in terms of the morphological characteristics were evaluated according to criteria of Turkish Standart Institute (TSI) and the GI values of Aphalo and Rikala (2003). According to the obtained results for both of the species, although seedlings with high values in terms of height growth and stem weight were grown, very low values were determined in terms of criteria representing root development such as KKA (0,27-5,43 gr), Kkok% (15,75-30%) and KI (2,67-7,25). Due to the influence of nursery ecology and cultural practices, the weak growth of the seedlings in root development has formed the traits of the seedlings that will not be preferred for arid and semi-arid regions. Against the weakness of root growth featured in the study; it is strongly suggested that cultural processes such as water stress conditioning, root cutting time and repetition based on seedling development periods, fertilization and irrigation regime be performed correctly and effectively.